- Г1алг1ай фаьлгаш. Ингушские народные сказки.9 класс.
- Просмотр содержимого документа «Г1алг1ай фаьлгаш. Ингушские народные сказки.9 класс.»
- МалагIа фаьлгаш довз шун берашта, хой шоана
- Тема: Г1алг1ай кицаш
- Г1алг1ай кицаш
- Ответ: Г1алг1ай кицаш
- Ответ: Г1алг1ай кицаш
- Ответ: Г1алг1ай кицаш
- Ответ: Г1алг1ай кицаш
- Ответ: Г1алг1ай кицаш
- Ответ: Г1алг1ай кицаш
- Ответ: Г1алг1ай кицаш
- Ответ: Г1алг1ай кицаш
- Ответ: Г1алг1ай кицаш
- Тема: КРАТКИЙ РУССКО_ИНГУШСКИЙ СЛОВАРЬ
- КРАТКИЙ РУССКО_ИНГУШСКИЙ СЛОВАРЬ
- Видео
Г1алг1ай фаьлгаш. Ингушские народные сказки.9 класс.
Поурочное планирование по ингушской литературе в 9 классе.
Просмотр содержимого документа
«Г1алг1ай фаьлгаш. Ингушские народные сказки.9 класс.»
Лоарх1ам : дешархошта багахбувцама юкъе лоарх1амег1а дола дакъа фаьлгаш долга гучадаккхар;фаьлгий тайпаш довзийтар;фаьлгий белгалонаш къоастаяр.
Гойтара г1ирс : Сборник » Г1алг1ай багахбувцам «
II.Ц1аг1ара болх тахкар :
1).Дешархоша ц1аг1а д1аяздаьча къаьнарча зоахалолошка ладувг1.Тетрадаш хьагулду.
2).Берий иллеш («Ког»,»Мустагударг»,»Ч1агарг»,»Водар со,водар со»,»Цхьаь,цхьаь,цхьаттали-га. » )
III. Урока темацара болх :
— Г1алг1ай багахбувцама юкъе къаьнаг1дола дакъа фаьлгаш да.Малаш ба ца ховча,хьаькъал долча наха дага а лувцаш,в1ашаг1дехка фаьлгаш даьшкара т1ехьенашка а дувлаш хьакхаьчад вайга. Къаь-нарча фаьлгаш т1а дукха да тамашийна,ца хинна х1амаш.Цар т1а бувцача наха доккхий х1амаш караг1дувл.Цар сиха г1алаш хьалъю,к1увса т1а а хайше,д1аюха ух.Бирса вампалаш,мел оккха низи тий-шаболхи царех боалле а,массаза эш.Фаьлгашка хьаькъали маькарали а низали тийшача балхахи котдоал.
Фаьлгаша хьахойт наьха хьаькъал,царна нийсхо езаш хилар,уж хоарцонна духьал хилар,кхыдараш. Мотт,сакъердам,бувца аттеи,массане кхетабергболаши хул.Г1алг1ай фаьлгий шоай белгалонаш хул.Царех ца1 ларх1а еза царна юкъе дукха кхыча халкъий багахбувцама мотиваш хилар,кхыча хал-къий сюжеташ нийсдалар. Фаьлгий керттера массехк жанр я: тамашийна фаьлгаш,хьайбаех дола фаьлгаш,вахарах дола фаьлгаш.Тамашийначеи вахарах долчеи фаьлгий д1адолалуши хадаши оалаш къаьстта дешаш хул:»Вахаш-текъаш хиннав. Дукха зама хьалха. Шоана дика дувцарг,шо дикаца да-харг,и.кх.д1.Хадаш массаза ца1 хул :»Урс-мукх царна юкъе,каи божи вайна юкъе «.
2) Дешархочун хоам : » Хьайбаех дола фаьлгаш «
3) Х1анз ладувг1аргда вай массехк цу жанрах болча фаьлгага. (ц1аг1а кийчо яйтача массехк дешархочунга хьабувцийт :»Боджи Борзи»,»Борзи 1аьхари!»,»Лом»,кхыдараш,дешархошта шоашта ховраш дувцийта а мегаргда )
4) Хьехархочо д1ахо яхьа мегаргья ший лекци :
— Тамашийнача фаьлгаш т1а бувца турпалхой массаза а тамашне хул.Уж ба шиъ,ворх1 корта бола турпалаш,цхьа б1арг бола вампалаш,йилбазаш,шайт1аш,г1амаш,жинаш.
Цхьаццача фаьлгашка турпалхо аравоал дуне довза,цхьайолча хана цхьаккха бахьан а доацаш аравоал.Лелош цхьацца х1амаш леладу цо(«Джаьнтелг»).Цхьавола турпалхо ший мискалах, доацача даькъах ц1аг1ара воал,т1аккха цхьацца х1амаш а леладийя,тур-пал а хиле,дика ваха хов.Турпалхочун дег1,онк дувцаш,укх тайпара оал фаьлга т1а:»лелаш бетта лел,д1авижача к1ира улл,попа хенаш лаьт-тара даха могаш ва,б1арчча сай буаш ва».Турпалхочун денал гучадаккха,из вийна д1авоаккхаш а хул,массехказа вувш а хул,бакъда юха дийнвеле ший г1улакх чакхдоаккх цо.
Укх жанрах долча фаьлгаша майрал,денал,маькарал,х1аман зем бе хар,герз а ды лелабе ховш хилар хестаду.Дукхаг1ча даькъе уж оамалаш йоахкаш хул керттера турпалхо.
Тамашийна х1амаех дола фаьлгаш дика гарга да наьрт-оарстхоех долча легендаштеи преданештеи. Х1аьта а уж къаьстта йола жанр я.Халкъо фаьлгашка ладувг1аш хиннад уж сакъердаме а хьехаме а доландаь,вешта ц1аккха а дицдолийташ хиннадац цар дув-цар вахарца нийсделча бакъахьа хеташ дагалаьца х1ама долга.
4) Хрестомате т1ара » Мишта эшадир воккхача саго шайт1а»яхеи «Мишта котдаьннад бакъдар» яхеи фаьлгаш дешар,цар чулоацам башхар..
IV. 1омадаьчун корта бар
— Белгалбе хьайбаех долча фаьлгаш т1ара харц турпалхой.
V. Уроках дика болх баьча дешархой мах хоадабар.
2. Вахарах-леларах дола фаьлгаш г1алг1ай багахбувцам т1ара деша,хьадувца ха.
МалагIа фаьлгаш довз шун берашта, хой шоана
Цхьаккха къайле йоацаш да, кхувш доагIача берашта шоай къаман мотт бицбеш латташ хиларал совгIа царна гIалгIай къаман багахбувцама дакъа а вай дицдеш латташ хилар. Хийла берашка моллагIа цар хана дувца тоам болаш долча фаьлгех е ашарех, иллех хIама дийцача шоашка дIаяхар фуд цахарал совгIа, из фаьлг ба, е илли да кхетадеш хилац уж. КIезига ха дIа а яха уж хьалкхийча царех бехк баккха овттаргда вай. Нийса хургдий вай? Сога хаьттача-м хургдац. Вай хьабаьча тайпара хургба вай дезалаш, вай дIахьийхар, хьалхадаьккхар мара цар кхоана дIакховда а дергдац шоай тIехьенга.
Хьа бера ший къаман мотт хIана хац, гIалгIай фаьлгаш хIана довзац цунна, аьнна дIахаьттача дукхагIболча даьша а ноаноша а интернетаи телевизораи дIатIабул эггара хьалха шоаех баккха безаш бола бехк. Уж фаьлгаш сенна эш аьнна хетадала тарлу цхьаволчоа, бакъда царца кхийначоа ший мехкарча юртий цIераш а, дай хьабаьнна мотиигаш а йовзаргья, ший къамо фу лайнад ховргда. Цул совгIа вахаре нийслуш долча тийшача балхех, киловзалех, харцонах лоравала ховргда. Эзараш шерашкахьа къамо литта цIендаь хьакхаьчад уж вайга.
Со зIамига волча хана сона дукха дийцад фаьлгаш, нанас, даь-нанас, даь-йижарша, лоалахарча боккхийча исташа а къонахаша а. Цох боккха пайда а баьннаб сона. Цар уж дувцар бахьан долаш гIалгIай фаьлгаш тIадола массадола книжкаш дийшад аз чакхдовлалца. Царех дар, «Хьайбаех дола гIалгIай фаьлгаш» яха Малсаганаькъан Дахий Дошлакъеи, Заьзганаькъа Хьусена Бахьаудинеи оттадаьр а. ХIаьта цун кепа техай 1961 шера Нохч-ГIалгIай книжни издательстве. Тираж 1000 книжка да. ДIахо цу книжках лаьца дувцаргда вай.
БоргIали, циски, жIалии, вири
Цхьан ахархочун йоккха нана-боргIал хиннай, коа тIарча котамашта доал деш а, уж лораеш а, царна дукха езаш а хиннай из. Иштта яхаш массехк шу даьккхад цо. Къелла муст а венна, хьаша-да веча а цунна шу оттаде таро йоацаш хиннав фусам-да. Эггара хьалха шоашта веза хьаша шоайцига веча нана-боргIал ювргья вай, аьнна, ваIад яь хиннай дезалаша. Из дIахайна боргIал коара еддай.
Юртал ара а яьнна, едда йодаш новкъа уллаш цхьа къаденна доккха циск кхийттад боргIалах. Цун биркъалах цецъяьннача боргIало хаьттад:
— Хьо фу деш ул укхаза, ва циск? — аьнна.
— Даьра улл долча дас дIакхесса-м, — жоп деннад циско.
ХIана кхессад хьо цо дIа? — яхаш хаттараш де йолаеннай цецъяьнна боргIал.
— Хац сона-м се дIа хIана кхессад а.
— ТIаккха?
— Со-м чIоагIа дика дар сай даьца. ЦIаккха а шура мала гIертаь кхаба йохаяьяцар, бера хьалхашка оттадаьча дуача хIаманна тIа а кхайдадацар со, е маьнге кIал цIено яь цатоам а баьбацар. Кхыметтел бера нийсбаьча метта Iодижаь се човха а ма дайтадацар аз. ЦIен-даь бераш тхьайса ухкача цlaгla сай ловза дог эттача а са ма тохар аз уж сомадалар кхераш, кхыметтел лаьтта керчаш улла тхана орг сайна нийсбелча из а ма хьоарчабалийтацар. Дикадар мара согара даьнна кхы гIалат а ма дацар. Къадаллалца цун коа тIа се дахаш цIаккха а дайхи, цIенахи дахка ма латийтацар аз, хIаьта дехкий дика лувц яхаш хел лоалахой ма ухар со са даьгара деха.
— ТIаккха хIанз фу хиннад хьона? — хаьттар цискага лоткъам бича цунах къахийттача боргIало.
— ХIанз хьона гучча бесса дакх согара хьал. Къаденнад, тишденнад. Хьалхара денал а, кадайл а, маькарал а дIадаьннад. ДегI а, когаш а лелац. Цудухьа даьшта а совдаьннад, юртал ара а даьккха, боккхача новкъа дIакхессад. ХIанз даха а, лела а моттиг яц, цудухьа сайгара хьал делхадеш, цун уйла еш дагIа-кх со.
— АьхIи! Ма гIулакх а да къаденнача дийнахьа дас хьона даьр, — аьнна геттара цецъяьннай боргIал. — Доха ма доха хьо! ХIама а дергдац. Со а я дас е хьовзаяь, коа тIара едда йоагIаш.
— ТIаккха, хьо фу де дага я? — аьнна, хаьттад циско.
— Дуне доккха да йоах. БIаргашта гуш дар мара рузкъа децаре, са мел доалла хIама денна дукха ха хургьяр. Долле, хьо доагIий соца?
БоргIали, циски новкъа долхаш жIалий кхийттад царех.
— la фу леладу ва Борз? — аьнна, хаьттад цу шинне жIалега.
ЖIале а ший бала дIабелхабаьб царга.
— Дика же тIара жIалий да аьле вIашагIкхийтача Iуша хеста а деш дар со цхьан хана. Бийсанна ха дора аз, дийнахьа Iунал дора. Цул совгIа чарахьашца аькхе а ухар. Цар шоашкарча мажара топа маьха лоархIар со. ХIанз зама яхаро, шераш даларо къадаьд: жена Iунал дулац, ков-карт лораде магац, аькхе даха а денал тоъац, цудухьа чарахьаша лархIац. Къонало сомал йоаяьй, замано уне даьд — кIалдисача долча дас а дIакхессад.
— ТIаккха оаш фу леладу? Шо хIана даьннад ара? Ла дий шо?
БоргIало а, циско а шо-шоай бала дIакодабаьб. Моаршалаш а хийтта, вIаший дог а лазаь, тIаккха шоашта массанена цхьа фусам лаха, аьнна барт а баь, наькъа доладеннад боргIали, циски, жIалии.
Долхаш долхаш новкъа вир кхийттай царех.
— Iа фу леладу, хьо хIана яьннай селла юрта гаьна? ГIаж кхоссал мара ца бусаш, малх чубиза а ма боаллий? — аьнна, къаьнача вирага йист хиннад да воацаш дисаь доахан.
ТIаккха виро дийцад царна шийгара хьал а, бала а.
— Даиман беза мухь текхабеш, масса а, кадай а я аьле хьаьрхошта юкъе цIи хазаь яр со. Цу хьара кхухьача бой ялат диаь, уж гIийла бой делхадаь ма яцар со. Сайна даа хьаденнар мара, кхы цхьан буртига тIа ма кхайдаяцар со селла йIаьха яхаш. Хьаьрхочун уст хинна, лоамарочун гила хинна ма лийннаяр со. ХIанз замано къаяьй, балхо тишъяьй, гIоргIача талбаша букъ ма боабаьб, — аьнна, шийгара бала хьакодабаь яьннай къаенна вир.
— ТIаккха оаш фу леладу? Шо хIана даьннад ара? Шуга фу хьал да? ГIаж кхоссал мара боацаш малх чубиза боаллача хана юртах гаьна ма даьннадий шо!
БоргIало ший бала кодабаьб, циско — шийбар белхабаьб, жIалий а Iокадаьд. ВIаший дог а лазаь, цхьана даха-текъа, юкъа юрт йилла аьнна барт баьб даьшта совдаьннача хьайбаша.
ДIаухаш-ухаш садовш хьунагIа кхаьчад уж. ВанагIа, хIанз чудерза фусам корайир-теш вайна, аьнна, хийттад царна. Лакхача попа хена тIа а даьнна сердало йолаш моттиг йий хьажа лаьрхIад цар. Вир, биэ ког а гIортабаь попа хена юххе дIаэттай, жIалий цун букъа тIа эттад, цунна тIа циск эттад, хIаьта боргIал циска букъа тIа а яьнна, цигара попа хена тIара цхьаннахьа а сердало йолаш моттиг йий хьажаьй.
Гаьна доаццаш, корах хьагуш гIийло кIерам а боагаш цхьа цIа дагIаш бIаргадайнад боргIала. ТIаккха вIаший дага а даьнна, из цIа дагIача дIадаха лаьрхIад цар. Ухаш, ухаш юххера а цига дIакхаьчад уж.
— XIa-xIa, — аьннад жIале, — вай чудутаргдий-теш цар?
— Даьра хац, — аьннад циско.
— Аз тамаш ергья-кх цу цIагIа бахараш маьрша нах бале, — аьннад боргIало. — Хьанна хов уж эбаргаш бий а?!
— Хила а мег, — аьнна, тоадаьд виро.
— ГIулакх ишта дале, вайна царгара бала пайда бац-кх, — аьнна, доккха са даьккхад цхьанне.
— Низах хьадаккха дезар царгара из ков-карт, — аьннад шоллагIчо.
— Мишта доаккхаргда вай из? — хаьттад кхоалагIчо.
— ЛадувгIалаш, хIаьта — аьнна, цIогIа техад виро. — Вай царгара из ков-карт хьадоаккхаргда. Тхьовра попа тIа доалаш вай даьча бесса, со хьалхашкара ши ког а гIортабаь дIаоттаргья, хIаьта жIалий сона тIаоттаргда, циск — хьо жIалена тIаоттаргда, хьона тIа а яьнна боргIал лакхе дIаоттаргья. Сай низ ма кхоачча со вирах Iахаргья, жIали — хьо хьайх латалахь, циск — хьо хьайх Iахалахь, хIаьта — хьо, боргIал, ма даггара ткъамаш а детташ хьайх кхайкалахь. Из вай дича эбаргаш шоаш лувца нах баьхкаб мотташ бовдаргба. Нагахьа цу чу бахараш маьрша нах бале, цар вай ишта а тIаэцаргда.
Вир кора кIал дIаэттар, жIали цун букъа тIа эттар, цунна тIа циск даьлар, юххье тIа боргIал яьлар. Вир-вирах Iаьхар, жIалий-жIалех летар, циск-цисках Iаьхар, боргIал-боргIалах кхайкар. ЦIагIа баьгIа эбаргаш, шоаш лувца баьхка нах ба мотташ, наIарах ара а лийлха байдар. Даьсса латтийсача цIaгIа дIачу а даха, эбаргаша даа ца кхувш латтийса пхьор а диаь, паргIата даьнна дIадийшад хьайбаш. Циск пешка тIа дижад, жIали маьнге кIал дIатарденнад, вир наIарга дIагарахьа яьннай, хIаьта боргIал коа тIарча отар тIа хайнай.
Ах-бийса яьнначул тIехьагIа эбаргаша шоаех эггара майрагIа вола цаI вайтав шоаш лувца баьхка хинна нах дIабахабий хьажа. Таббаь, хьулалуш, текхаш, меллашха ниI а йийла цIагIа чуваьннав из. ЦIагIa сатем лаьттаб. Тхьовра баьгаь кIерам байна хиннаб, тIаккха дIа-юха хьажача, кхуврча юххе товнаш санна боагаш ши бIарг байнаб укханна.
— XIa-xIa, хьакорадир сона хIанз цIи а кIур а,- аьнна, дIа тIа а ваха, пIелг Iеттаб эбарго. Уж хьакъерзабу циска ши бIарг хиннаб.
Кхераденнача циско, парт аьнна, ура а ийккха, тIатоссаденна маIараш техай къуна. Маьнге кIалхара хьаараийккхача жIале ка техай. КорзагIваьнна эбарг вада, аьнна, дIакхоссалушехь ваха наIарга уллача вира тIакхийттав. Кхераенна ураийккхача виро тIepa дIакхесса къу нaIapa санагIаx кхийттав. КорзагIваьнна ведда араводаш вола эбарг отара наIарах кхийтта таташ а даь, боргIал сомаяьннай. Кхераеннача боргIала цIогIа техад.
Си тIара ваьнна, кхераваларах гира топ а Iокхесса, ведда юхакхаьчав эбарг.
— ДIабахабий? — аьнна, хаьттад къунга.
— Айя, мичара дIабахаб уж, — аьнна, жоп деннад цо, вувхьаш, халла са а доахаш, — вай юхадоагIий хьежаш лорадеш багIаш хиннаб уж-м. ЦаI пешка тIехьашка лачкъа хиннавар. Цо кулгах урс техар сона, — аьннад цо кулгаш дIа а хьекха. — Вож — маьнге кIал воаллаш хиннавар — цо лосттадаь цу кIалхара тур техар сона. — ДIахьекхай эбаргашка хоадаяь ност. — КхоалагIвар нaIapa тIехьашка лачкъаь лаьттавар, хIаьта цо хьокха техар сона.
Шоай фусамах дог а дилла, кхерабенна кхы а гаьнагIа байдда дIабахаб эбаргаш.
Тахан а ший лархIам бовнза, шийгахьа боккха пайда а хьехам а болаш, карарча ханара гIулакх да цу тIа дувцар аьнна наха хеталургдолаш фаьлг ба из. Из цаI мара мича ба, хIаьта аз дувцашдолча книжкаш тIа 38 фаьлг ба кепа теха. ХIара дийнахьа е бийсанна Iодужача хана бера цхьацца бувцаш хилча бетта совгIа дувца фаьлгаш да уж. Цкъар дийша чакхдаьхачул тIехьагIа, цIаькха а юха деша мегаргда уж фаьлагш, бераша дикагIа дагалоацаргдолаш. ХIана аьлча цкъа мара ца дувцаш дитача цар фу йоах ца ха а уж дицдала а тарлу царна. Кхы вIалла деце уж дешачарна шоашта а боккха пайда баргба царех.
Хийланена хетадала тарлу, фу фаьлгаш да укхо дувцараш, кхы де хIама деций укхаза аьнна, цу мо болча нахага ях аз, ший бера цу гIулакха йоае 5-10 минот ха лохаш хилавеза да. Фаьлг бувце а, кхыдола къамаьлаш дувце а ший дезалца ха дIахьош саг хуле барт-безам совбаргба дезала юкъе.
Цу Iадатаца хIара гIалгIай цIагIа дезал кхийнаб ала йиш я хьалха дIаяхача ханашкахьа. Гобаьккхе бераш Iо а ховшадий царна дикадар а водар а белгалдеш, хьехам а бий, тIаккха шийгахьа берашта кхетам луш бола фаьлг а бийце дIа-хьа къастар вайл хьалха хиннача ноахала нах. Тахан из доацаш да. Цудухьа цунга хьежжа мотт а, гIулахк а, Iадат а дIадоалаш латт гIалгIашта юкъера. Вай мотт, эздел, гIулакх, Iадат лораде деза вай яхар пайдана дац, уж лоралургдолча даькъе вай ца хуле. Геттара чехка оарцагIа а дайна из гIулакх меттаоттаде хьажа деза вай. ХIаьта меттаоттаргда из шоашкахьа барт, машар, къахетам, безам, къонахчал, денал, эхь, яхь, юхь, хоза гIулакх дола фаьлгаш воай берашта вай дувце. Дукха да фаьлгаш берех къаман эздий къонахий а совраш а бергболаш. Амма вай дешац уж дезала.
Бераш Iовдала хуле а, хьаькъале хуле а, дика хуле а, во хуле а, аьрдагIа хуле а, аьттехьа хуле а, харцахьа хуле а, бакъахьа хуле а царех бехк боаккхалга дац, уж бераш кхедеш болча даьй ба беррига бехк. Мегаргдац уж тасса хIама мо дита. Вай кхоане я из. Мадарра фаьлгашца кхийнача берашта дика ховш хул шоай къаман гIулакх.
Дувцаш дола книжка наггахьарча библиотеке кораде мегаш хиларал совгIа, да моттиг яц. Дохкаш дац уж цхьаннахьа а. Цудухьа оаха лаьрхIад цу книжка тIара дерригача фаьлгашта хIара номере цхьаццанена тохаш кепа тоха. Цу тIа гIолла наьха уж деша а довза а, цул тIехьагIа шоай берашта дувца а аьттув хургболаш.
Жи, тахан аьттув болча хана дувцалаш шоай берашта вай къаман фаьлгаш.
№159 (12095), ера, 25 октябрь, 2018 шу/Четверг, 25 октября 2018 года
Тема: Г1алг1ай кицаш
Опции темы
Отображение
Г1алг1ай кицаш
2. Ваьр ваьв, ваьр накъаваьннав
3. Берза цергех кхера, говра м1аргех кхера, воча сага г1улакхех кхера
4. Харбаз ч1оргах я, яйзаяц, саг барзкъах ва, вайзавац
5. Барзкъага хьежже маг1а ваккха, хьакъалага хьежже эг1а ваккха
6. Моаршла дувхарга хьежжа хатта, накъа хьаькъалга хьежжа ваккха
7. Хьаьшаша шозза г1ад вуг ц1ен да, цкъа боагг1аше, шоалаг1а болхаше
8. Воаг1ача хьаьшал батал хозаг1 х1ама дац, водача хана цун пхьу к1оаг еце
9. Дукха хьаьший ихача коа буц яьннаяц
10. Хьаьша беркат, из дика вале
Ответ: Г1алг1ай кицаш
11. Саг ала атта да, сага хала да
12. Зизашта аре еза, адамашта парг1ато еза
13. Ц1енавар ц1еро а воагавац, б1еха вар хиво а б1ехавац
14. Къоано венна къа текхад, хьаша ваха бехк текхаб
15. Саг везвар цун ц1и яц, ц1и езъер из саг ва
16. Ц1и яьлча к1ур боал, тувлавелча г1алат доал
17. Цхьа сага ши вахар деннадац
18. Га дика я сом латаш яле, саг дика ва г1улакхаца вале
19. Лакхача гаьнна мух ийшабац, дикача къонахчох алара ийшадац
20. Гаьнашта лакхе шорх латт, гаьнашта лохе тем* латт
Ответ: Г1алг1ай кицаш
21. Везачоа далар а ийшадац, цавезачох алар а ийшадац.
22. Хиво 1охьоча энгарах янгаро яьхад: «хьайла мишта тейжжа хьу, со хинна яларе бердех д1ае хьае етташ хьоргьяр»
23. Сом латача гаьна г1адж а ийшаяц, дикача къонахчох цатоам а ийшабац.
24. Визза къонах овлияъел лакхаг1а лаьрх1ав Дала.
25. Иман дар ва ираз дар.
26. Сог болатал ч1оаг1аг1а вале а, зизал бочаг1а ва.
27. Куц хиларо саг хозву.
28. Боахамага маьре яхар сагаца яха еза.
29. Саг дика вовз, 1а цунна дика сискал йиъа яле.
30. Воча саго дуара ший дуне да.
Ответ: Г1алг1ай кицаш
Муллаз анер де, муллаз де мы де)))
Ответ: Г1алг1ай кицаш
Ответ: Г1алг1ай кицаш
Делай то, что проповедует мулла, но делай того, что делает мулла: типа не повторяй его дел:p
Ответ: Г1алг1ай кицаш
31. Совлен рузкъа халар зене дац.
32. Долаш вале маг1а ваккха, доацаш вале эг1а ваккха.
33. Хьо малав хеттац аз, хьо миштав хет аз.
34. Ма эргаш да цацкъамаш! Иштта эргаш адамаш.
35. Дилла халац шоа урхенаш, цкъазза хул шоа мухаленаш.
36. Ма вахалахь безам бар деш, хьо вахалахбь де дехар деш.
37. Г1алат вала хайна дале, ховш хилалахь юхатоавала.
38. Воашкара хьал вайна эсала хет, вай мелдоацача дикаг1а хет.
39. Хьона хетар хьахургдац, Даьла кхелах хьо вергвац.
40. Д1ай хьай удаш наха дех, шоашта эттув рузкъа лех.
Ответ: Г1алг1ай кицаш
41. Дахар вахар пайдан доацаш, шин кепига мах цен боацаш.
42. Дуне диъа варгва хьо, нах байза варгвац хьо.
43. Дуне даъа ара вала, йита сагото, бита бала.
44.Во ца лейначуга дика денадац.
45. Нахаца товш хьа оамал яле, Даьлера эцар 1а ялсмале.
46. Наха пхоара ва хьо яхе, ва а ва хьо пхоара.
47. Ваха воале, кхеста ха.
48. Ваьха чакхваьлар дац из, бехк тийкха валар да.
49. Шеек воацаш ваха, мег 1а б1аьшераш даха.
50. Наьха чухье – хьона баьде бийса.
Ответ: Г1алг1ай кицаш
Ответ: Г1алг1ай кицаш
61. Ди довзаш вахалва.
62. Дас во1 вахалва яхаш кхоаб, во1о да лалва яхаш кхоаб.
63. Ше аравьккха да велхаш ваьг1ача гудара т1а велхаш ваьг1ав во1 а цунгара ди хьакаьчача.
64. Ер доаккха ж1али да, х1аьта во1 дика кхийнав укхан аьлча г1адвода да.
65. 1одаха хий юха а чудоттаргдац, яха ха юха а йоаг1аргъяц.
66. Кхетаме вахе хана хам бе беза, керза из ца йоаеш доаг1ар де деза.
67. Цхьан бе ши харбаз таръенняц.
68. Хозача дешо лакха лоам бошабаьб.
69. Са техача салтечох эпсар хиннав.
70. Дилла воагаваьчо хинна фо дийтад.
Тема: КРАТКИЙ РУССКО_ИНГУШСКИЙ СЛОВАРЬ
Опции темы
Отображение
КРАТКИЙ РУССКО_ИНГУШСКИЙ СЛОВАРЬ
а союз *хIаьта (противит.) он поехал, а я остался дома из дIавахар, хIаьта со цIагIа висар *амма (противит.) *дале а (противит.) *а (противит.) междом. *хIа (воскл.) а, так это были вы! хIа, шо дар уж! *хIай (вопр.) что ты сказал, а? фу аьлар Iа, хIай?
абажур сущ. *лампа кад
абазинец сущ. *абазо
абазинский прил. *абазой
абазинцы сущ. *абазой
абрек сущ. *эбарг
абрикос сущ. *гIамагIа
абрикосовый прил. *гIамагIай
абсолютно нареч. *дувцилга йоаццаш
абсурд сущ. *дош доацар *кIаддабоацар *цхьаккха маIан доацар
аварец сущ. *жIайхо
автогонки сущ. *машинаш лаккхар
авторитет сущ. *лархIар *сий он пользуется авторитетом авторитет йолаш ва из
ага междом. *ахIа ага, попался! ахIа, кIалвисарий хьо!
ад сущ. *жожагIате *Iазап (перен.)
адамово яблоко сущ. *лака шод
адат сущ. *Iаьдал *аьдал
адский прил. *Iазапе (перен.) *жожагIатен *лоа ца даллал хала (перен.) адская боль лоа ца даллал хала лазар
азарт сущ. *шокъ войти в азарт шокъ я
азартно нареч. *шокъ ена работать с азартом шокъ ена болх бе
азартный прил. *шокъ йоагIа
азербайджанец сущ. *гIажаро *пирсаьн
аист сущ. *чкъаьрийдуарг
ай междом. *оффой (испуг, удивл.) ай, больно! оффой, лозову! *эхI (удивл., одобр.)
айва сущ. *хьайба
айвовый прил. *хьайбай
айда *гIо вай айда на базар! гIо вай базар тIа!
айран сущ. *ета шура
акация сущ. *кIарцхал
аккуратно нареч. *ший ханнахьа (своевременно) *лаьрххIа (опрятно)
активно нареч. *хьинаре *кадай
активность сущ. *хьинаре хилар
аллах сущ. *даьла
алчность сущ. *йоакхал *сутара хилар *сутарал
алчный прил. *яькха *сутара
алый прил. *сийрда цIе
алыча сущ. *хьаьрса хьач *хьуна хьач
амбиция сущ. *амбици удариться в амбицию чIоагIа дегабуамбар *ше нахал тIех хетар
аморальность сущ. *эздел доацаш хилар *харцахьарча новкъа хилар
аморальный прил. *эзди доаца *эздел доаца
амулет сущ. *жай *хIайкал
анафема сущ. *вий предать анафеме вий кхайкае
ангел сущ. *малайк
ангельский прил. *малайка
антипатия сущ. *цабезам *дегазал
араб сущ. *Iарбе
арабский прил. *Iарбий
арба сущ. *ворда
арбуз сущ. *харбаз
арбузный прил. *харбаза
арест сущ. *лацар *соцабар (юрид.)
арестант сущ. *тутмакх *лаьца саг
арестовать глаг. *лаьца набахта чуволла
армейский прил. *арме *эскара
армия сущ. *эскар *арми
армяне сущ. *эрмалой
армянин сущ. *эрмало
армянский прил. *эрмалой
аромат сущ. *хоза хьаж
арык сущ. *тоатал *сангар *хий дилла яьккха сангар
аул сущ. *юрт
аульный прил. *юрта
ах междом. *айяхь (воскл.) ахать айяхь яха
баба сущ. *моллагIа кхалсаг (женщина) *сесаг (жена) *эсала маIа саг (перен.о мужчине)
баба-яга сущ. *гIарбаш
бабий прил. *сийсага бабий платок сийсага йовлакх
бабочка сущ. *кIормац
бабушка сущ. *даь нана (мать отца) *наьна нана (мать матери)
бакенбарды сущ. *лерга юхера мож
балагур сущ. *сакъердаме саг *бегаш бола саг
балагурить глаг. *сакъердам баккха *бегаш бе
балованный прил. *во Iомадаь *бочадаьккха
баловать глаг. *боча даккха *во Iомаде
баловаться глаг. *харцахьа лела *аьрдагIа лела *во лела
банальность сущ. *дукха дийца кIордадаьр
банальный прил. *дукха дийца кIордадаь
банда сущ. *къуй *эбаргий *гIаьрхой
бандит сущ. *гIаьрхо
бандитский прил. *бандитски *гIаьрхой
банный прил. *бане
баня сущ. *бани
барабан сущ. *фата
барабанить глаг. *фата енна
барабанщик сущ. *фаттанча
баран сущ. *устагIа *ка
бараний прил. *кома *устагIан *кхакхий (из бараньей шкуры) бараний тулуп кхакхий кетар
баранина сущ. *устагIан дулх
барахлить глаг. *во болх бу (плохо работать)
барахло сущ. *тиша хIамаш (старые вещи) *пайдана йоаца хIама (бесполезная вещь)
барахтаться глаг. *веттавла барахтаться в воде хи чу веттавала
барашек сущ. *Iаьхар *тоабаь элтар (мех)
барс сущ. *цIокъ
барсук сущ. *борцакх
барсучий прил. *борцакха
бархан сущ. *гIомара гув
батыр сущ. *турпал
бах междом. *данг *тIох
бахрома сущ. *чачакх
бахча сущ. *харбазий кха
башлык сущ. *палчакх
башмак сущ. *ботинка
башня сущ. *вIов
баянист сущ. *пандарча
бдительность сущ. *фел
бдительный прил. *фе будь бительным фе хилалаш
бег сущ. *вадар
бегать глаг. *къехка (избегать) *ада
беглец сущ. *веддар
бегом нареч. *ведда (удар-е на «о»)
беготня сущ. *дIа-саадар
бегство сущ. *вадар
бегун сущ. *водаш вар *удар
бегунья сущ. *йодар *удар
беда сущ. *бала *сагото
бедность сущ. *къел
бедный прил. *къе *миска (несчастный)
бедренный прил. *воро
бедро сущ. *ворув *ха
бедствие сущ. *боккха бохам
бежать глаг. *вада *чехка лела (спешить)
беженец сущ. *ведда вахар
без предлог/послелог *эшаш (про время) *доацаш безаварийный авари йоаца *ца=
безветренный прил. *мух боаца
безветрие сущ. *мух цахилар
безводный прил. *хий цахилар
безвредный прил. *зуламе доаца *зене доаца
безвременно нареч. *ха йоацаш
безвременный прил. *ха йоаца *ханал хьалха
безвыходный прил. *де хIама доаца (о ситуации)
бездельник сущ. *деш хIама доацар *дер дайнар
безденежье сущ. *ахча цахилар *ахча цатоъар
бездомный прил. *цIа доаца
бездонный прил. *бух боаца *геттара кIоарга
безобидный прил. *аьсала (без вреда) *зене доаца (без вреда) *вас хила хIама доаца (без обиды)
безобразие сущ. *ийрча хIама (воскл.)
безобразничать глаг. *во лела
безопасно нареч. *кхерам боацаш
безопасность сущ. *кхерам цахилар
безработица сущ. *балхазал *бе болх боацаш хилар
безработный прил. *бе болх боаца
безрадостный прил. *дика хетар доаца
безымянный палец сущ. *цIи йоаца пIелг
белить глаг. *кIайде (отбеливать) *кIир тоха (красить, осущ.побелку)
белка сущ. *бIарашдуарг
белый прил. *сийрда (светлый) белые ночи сийрда бийсаш *кIай
берег сущ. *латта (суша) *берд *йист берег моря форда йист
бережливость сущ. *кхом
бережливый прил. *кхом беш вола
береза сущ. *дакх
березовый прил. *дакха
беременеть глаг. *берах хила
беременная сущ. *берагIаяр прил. *берах йола
беременность сущ. *пхоарал
беречь глаг. *кходе (экономить) *лораде (оберегать) *гадаккха (оберегать)
беркут сущ. *йоккха аьрзи
бес сущ. *шайтIа бес меня попутал шайтIа тувлаваьв со
беседа сущ. *къамаьл
бесконечно нареч. *доазув доацаш *ца хадаш *чаккхе йоацаш
бесконечность сущ. *ца хадеш хилар *чаккхе цахилар
бесплатный прил. *мах ца боаккха *мах боаца
беспокоить глаг. *саготде (волновать) *новкъа хила (мешать)
бесполезно прил. *пайдана доацаш
беспорядок сущ. *порядок йохар *порядок цахилар
бессмертный прил. *лерг доаца *довргдоаца
бессовестно нареч. *эхь ца хеташ
бессовестный прил. *эхь доаца *тешам боаца
бинокль сущ. *турмал
битва сущ. *тIом *латар
бить глаг. *детта (ударять) *дохаде (разбивать) *хIалакве (уничтожать) *етта (уничтожать)
благодарить глаг. *баркал ала благодарю вас! баркал шоана!
благодарность сущ. *баркал не стоит благодарности баркал ала хIама дац
благословение сущ. *ловца баккхар
благословить глаг. *ловца баккха
блеск сущ. *къагар
блестеть глаг. *лепа *къега
блестящий прил. *къега *доага
ближайший прил. *эггара хьалхагIара (по времени) *эггара кхоачарагIа вола (о родстве) *эггара гаргагIара (по месту)
ближний прил. *гаргагIара (по месту) *юхьехьара (по месту)
близкий прил. *кхоаччара (о родстве) *гаргара (о месте) *юхера (о месте)
близко нареч. *гарга *юхе
близнецы сущ. *шоладаь бераш
близорукий прил. *гаьнара хIама дика гуш хилар
блондин сущ. *кера саг
блондинка сущ. *кера кхалсаг
блоха сущ. *сагал
блюдо сущ. *оаркхув (посуда) *даар (кушанье)
бог сущ. *даьла слава богу далла хоастам ба
богатство сущ. *вIоахел *рузкъа *ахча
богатый прил. *вIаьхий *безача маьха (дорогой) *хьийкъа (обильный)
богач сущ. *вIахий саг
богачка сущ. *яьIаьхий саг
бок сущ. *оагIув
боковой прил. *оагIоцара *оагIорахьара
более нареч. *дукхагIа
болезненный прил. *могаш доаца *лазар деш
болезнь сущ. *цамагар *лазар
болеть глаг. *лаза (испытывать боль) голова болит корта лаза *сагота хила (перен.за кого-либо) *цамогаш хила (быть в болезненном состоянии)
болото сущ. *ушал
боль сущ. *лазар головная боль корта лазар
больно нареч. *лозадеш мне больно со лозаву
больной сущ. *цамогаш вар *унахо прил. *цамогаш дола
больше нареч. *дукхагIа
большой прил. *доккха большой город йоккха город
большой палец сущ. *нана пIелг
болячка сущ. *кIомарг
борец сущ. *кIалтохаргах лета саг *бугIа (спорт.)
борода сущ. *мож бородатый старик мож яьнна воккха саг
бородавка сущ. *пийг
борьба сущ. *латар (спорт.) *къовсам (за что-то)
ботинки сущ. *ботинкаш
бочка сущ. *бешка
боязливый прил. *зовза
боязнь сущ. *кхерар
бояться глаг. *кхера
брат сущ. *воккхагIа вола воша (старший) *воша (также обращение)
братишка сущ. *зIамагIа вола воша
братство сущ. *вошал
брать глаг. *эца (что) брать деньги в долг юхалург ахча эца *дига (кого-что) брать с собой детей шийца бераш дига *хьаэца (что) брать книгу со стола истола тIара книжка хьаэца *дахьа (кого-что) брать штраф гIод даккха
бред сущ. *харц лер
бредить глаг. *харц ле *набарагI ле
брезгливость сущ. *дегаза хеташ хилар
брезгливый прил. *дегаза хета
брезговать глаг. *дегаза хета
бритый прил. *даьша
брить глаг. *даша
бритье сущ. *дашар
бровь сущ. *цIацкъам
бросать глаг. *кхувса
бросить глаг. *дIакхосса *Iокхосса
брызгать глаг. *пурх бе (обрызгать, кого-нибудь) *цицхаш детта (напр.о дожде)
брызги сущ. *цицхаш
брынза сущ. *же нахча
брысь междом. *оцист (воскл.)
брюки сущ. *хачи *шарбал
брюхо сущ. *кит
бублик сущ. *чIорак
бубны сущ. *йиъ саьнаш (карточ.)
будить глаг. *сомадаккха
будто союз *санна (словно)
будущий прил. *тIадоагIа *хьатIахула
буква сущ. *алап
букварь сущ. *абат
букет сущ. *зизай курс
бульон сущ. *дилла *чорпа
бумага сущ. *каьхат
бурый прил. *бора бурый медведь бора ча
бусы сущ. *гизгаш
бутылка сущ. *шуша
бутыль сущ. *йоккха шуша
бывший прил. *хьалха хинна
бык сущ. *уст
быстро нареч. *чехка *сиха *масса
быстрота сущ. *сихал *чехкал *массал
быть глаг. *хила (иметься, разн.»происходить», «находиться») я буду дома вечером сарахьа со цIагIа хургва
в предлог/послелог *юкъе (когда) в полночь бийсанна юкъе *=а (когда) в этом году укх шера *чу бумаги лежат в ящике каьхаташ дада яьшка чу *=е (куда, где) пойти в театр театре ваха
в= *чу= (приставка обознач.движение внутрь предмета) вбить чутоха
вам местоим. *шоана (датив.пад.от «вы»)
вами местоим. *шуца (творит.пад.от «вы») *шул (с вами, сравн.пад.от «вы»)
ванная сущ. *ванна йола цIа
варенье сущ. *варени
варить глаг. *кхехкаде варить суп суп кхехкае
вариться глаг. *кхехка
вата сущ. *боамби
ватный прил. *боамбе
ваш местоим. *шин (ваша, родит.пад.от «вы») *шун (ваша, отвеч.на вопр.»чье,чья?») ваш дом шун цIенош *шун вар (в знач.сущ.муж.)
ваша местоим. *шун яр (в знач.сущ.жен.)
ваше местоим. *шун дар (в знач.сущ.)
ваши сущ. *шун бараш (о родных)
вбежать глаг. *чувада
вбить глаг. *чутоха
вблизи нареч. *юхе *гарга
вверх нареч. *урагIа вверх по лестнице лоаме тIагIолла урагIа
вверху нареч. *лакхе
вдвое числит. *шозза (в 2 раза) *шолха (пополам)
вдвоем нареч. *шиъ цхьан
вдова сущ. *жеро
вдовец сущ. *жерваьнна маIа саг *сесаг енна виса саг
вдоль нареч. *дIоаххал
вдох сущ. *сачуозар
вдохнуть глаг. *фо чуоза *са чуоза
вдруг нареч. *цIаьхха (неожиданно)
ведро сущ. *ведар
ведь частица *ма веди нас, ведь ты знаешь дорогу дIадига тхо, некъ ма бовзий хьона
везде нареч. *массанахьа
везти глаг. *дахьа (кого-что) *та (перен.на вопр кому?) ему везет вахар тайнад цунна *дига (кого-что)
век сущ. *бIаь шу
веки сущ. *бIарга ногIар (анат.)
вена сущ. *миа
веник сущ. *нув
вера сущ. *ди (религ.) *тешар вера в людей нахах тешар
веранда сущ. *уйче
верблюд сущ. *маIа инкал
верблюдица сущ. *кхал инкал
веревка сущ. *муш
веревочный прил. *муша
верить глаг. *динах теша (религ., в кого-то) *теша (кому)
вернуть глаг. *юхадоаладе (кого-что, заставить возвратиться) *юхадала (возватить, взятое)
вернуться глаг. *юхава
верх сущ. *бухь
верхний прил. *лакхера
вес сущ. *дозал (или «доазол»?)
веселиться глаг. *сакъерда
весело нареч. *сакъердаме
весна сущ. *бIаьсти это было весной бIаьсти дар из
весы сущ. *тараз
весь сущ. *массава а (в знач сущ.) *деррига а местоим. *деррига
ветер сущ. *мух слабый ветер гIийла мух
ветка сущ. *ткъовро
вечер сущ. *сайре теплый вечер йIайха сайре
вечерами нареч. *сарахьа (. )
вечеринка сущ. *сакъердам
вечерний прил. *сайран
вечером нареч. *сарахь
вечно нареч. *даим жить вечно даим ваха
вечность сущ. *даим хулар *ха йоацар
вешать глаг. *хьалъолла
вещь сущ. *хIама собирать вещи хIамаш хьагулъе
взвесить глаг. *оза взвесить товар товар оза
взгляд сущ. *бIарахьажар суровый взгляд бирса бIарахьажар
вздох сущ. *садаккхар
вздохнуть глаг. *садаккха
взорвать глаг. *эккхийта
взорваться глаг. *эккха
взрослеть глаг. *кхе
взрослый сущ. *кхийнар (в знач.сущ.) прил. *кхийна
взятка сущ. *кхаъ *бIал (карточн.)
взять глаг. *хьаэца взять деньги ахча хаэца *даккха (перен.(крепость и т.п.))
вид сущ. *гуче (поле зрения) *бос (внешность) *кеп (внешность) *сибат (внешность)
видеть глаг. *го (разн.знач.) я вижу свою ошибку сона гу сай гIалат *бIаргаго (глазами)
видеться глаг. *вIаши го мы часто видимся тхо кас-каста вIаши гу
видимо вв.слово *гучох *хеттаргахьа
видимость сущ. *куц (подобие) это только одна видимость из духхьала куц да *гуш хилар хорошая видимость дика гуш хилар
видимый прил. *хеталуш дола (только кажущийся) *гуш дола
видно нареч. *гучох (ввод.слово) *гуш да
видный прил. *гучча (заметный)
вилка сущ. *хIама дуа мIара
вилы сущ. *шода
вина сущ. *бехк
винный прил. *чхьагIара
вино сущ. *чхьагIар
виноград сущ. *комсаш
виноградник сущ. *комсий беш
винодел сущ. *чхьагIар доахар
висеть глаг. *хьалъалла картина висит на стене сурт пенах хьалъулл
висок сущ. *керта чоаж
в итоге *юххера а
вишневый прил. *боалий
вишня сущ. *боал
включить глаг. *включить де
вкус сущ. *чам сладкий вкус мерза чам
вкусный прил. *чам болаш
влага сущ. *тIоадал хий
владеть глаг. *леладе ха (уметь пользоваться) *доал де *ха (уметь, искусством и т.п.)
власти сущ. *хьакимаш
власть сущ. *Iаьдал
влево нареч. *аьрдехьа
влить глаг. *чудотта
влюбиться глаг. *чIоагIа дезадала я влюбился в эту девушку сона чIоагIа езаеннай из йоI
влюбленный прил. *дезаденна он смотрел на нее влюбленными глазами езаеннача бIаргашца хьежар из цунга
вместе нареч. *цхьан работать вместе цхьан болх бе
вместо предлог/послелог *метта *когаметта
вне предлог/послелог *ара (снаружи) вне города городал ара
внезапно нареч. *цIаьхха
внешний прил. *арахьара внешний вид арахьара куц
внешность сущ. *гучара куц *гучахье *куц *тIехьанахье *сибат
вниз нареч. *Iо *IокIал
внимание сущ. *теркам *терко *теркалдар
внимательно нареч. *теркам бош
внук сущ. *йиIий воI (сын дочери) *виIий воI (сын сына)
внутренний прил. *чура
внутри нареч. *юкъе
внутрь нареч. *чу предлог/послелог *юкъе
внучка сущ. *виIий йоI (дочь сына) *йиIий йоI (дочь дочери)
вовремя нареч. *ханнахьа
во-вторых вв.слово *шоллагIа-дале
вода сущ. *хий дождевая вода догIан хий
водитель сущ. *лехкар
водить глаг. *кхувла (на вопр кого, и куда) *леладе (на вопр кого, и куда) *лехка (машину и т.п.)
водка сущ. *къаракъ
воевать глаг. *тIом бе
возвратить глаг. *юхадерзаде (заставить вернуться) *юхадала (вернуть, вещь и т.п.)
возвращение сущ. *юхадалар *юхадерзадар
воздух сущ. *фо выйти на воздух фега вала
возить глаг. *кхахьа
возле предлог/послелог *уллув *юххе
возлюбленная сущ. *езарг
возлюбленный сущ. *везарг
возразить глаг. *раьза ца хила *духьала хила
воин сущ. *тIемахо *салте
война сущ. *тIом
войти глаг. *чудала войти в воду хи чу вала
вокруг нареч. *гонахьа
волдырь сущ. *ахкарг
волк сущ. *борз
волновать глаг. *корзагIдаха
волноваться глаг. *корзагIдала
волос сущ. *чо седой волос кIай чо
волосок сущ. *чог
волосы сущ. *корта *чош
волчий прил. *берза волчий след берза лер
волчица сущ. *кхалборз
вонь сущ. *во хьаж
вонючий прил. *во хьаж йоагIа
вонять глаг. *во хьаж е
во-первых вв.слово *цкъа-дале
вопрос сущ. *хаттар ответить на вопрос хаттара жоп дала
вор сущ. *къу
воробей сущ. *хьазилг
воробьиный прил. *хьазилга
ворованный прил. *лочкъадаь
воровать глаг. *лочкъаде
ворон сущ. *хьаргIа
ворона сущ. *къайг
вороний прил. *къайга
ворота сущ. *коаниI
воротник сущ. *кач стоячий воротник уралатта кач
восемнадцать числит. *барайтта восемнадцать лет барайтта шу
восемь числит. *бархI восемь метров бархI метр
восемьдесят числит. *дезткъа 80 лет дезткъа шу
восемьсот числит. *бархI бIаь
воскресенье сущ. *кIиранди
воспитание сущ. *кхетамца кхевар
воспитанник сущ. *кхеваьр
воспитать глаг. *кхетамца кхетаде
восток сущ. *малхбоалехье
восточный прил. *малхбоалехьера
восход сущ. *тIавалар (поднятие, восшествие) *хьакхетар (про солнце, луну. )
восьмидесятый числит. *дезткъалагIа
вот местоим. *ер вот идет поезд ер йоагIа поезд
вошь сущ. *маза
впервые нареч. *духхьашха *хьалхара
в первый раз *духхьашха
вперед нареч. *хьалха *хьалхашкахьа (?)
впереди предлог/послелог *хьалха
в последний раз *тIеххьара
вправо нареч. *аьттехьа
впрочем союз *вешта
в-пятых вв.слово *пхезлагIа-дале
враг сущ. *моастагIа
вражда сущ. *моастагIал
врать глаг. *оапаш бувца
врач сущ. *лор
врачебный прил. *лорий
вред сущ. *зе причинить вред зе де *зулам
вредно нареч. *зене да
вредность сущ. *зене хилар
временами нареч. *хан-ханнахьа *наг-наггахьа
временно нареч. *ханна
время сущ. *ха свободное время мукъа хана
врун сущ. *оапаш бувцар
вряд-ли частица *-те вряд-ли он придет воагIарг а вий-те из *-теш
в самый раз *ханнахьа хьара *ха хиннай *ха я
всегда нареч. *даим я всегда готов со даим кийч ва *массаза а
все равно *башха дац (безразлично) *фуннагIа хуле а (в любом случае)
всерьез нареч. *лаьрххIа
все-таки *дале а *-те *амма *хIаьта а а все-таки он прав хIаьта а бакъ-м ва из
всё местоим. *деррига (см.»весь»)
вслух нареч. *хьа а хозаш
вспомнить глаг. *дагада *дагадоха
вспотеть глаг. *хьоцар дала
встать глаг. *хьалгIатта (подняться) встать с постели меттара хьалгIатта
встретить глаг. *кхета я встретил его в театре со театре кхийтар цунах *бIаргаго *духьала даха (выйти навстречу)
встреча сущ. *духьал дахар
всякий местоим. *масса
вторник сущ. *шинара
второй числит. *шоллагIа
в-третьих вв.слово *кхозалагIдале
вход сущ. *коаниI *чувода моттиг (место входа) *ниI (дверь)
входной прил. *чувахара *чувода
вчера нареч. *сийсар (вчера вечером) *селхан (вчера днем)
в-четвертых вв.слово *диазлагIа дале
в-шестых вв.слово *ялхазлагIа дале
вшиветь глаг. *мезаша ваккхал
въезд сущ. *чувода моттиг (место въезда)
въехать глаг. *ваха (внутрь чего-либо)
вы местоим. *шу *шо вы меня звали? сога кхайкадарий шо? *оаша (эргат.пад.от «вы»)
вы= *ара= (приставка означ.движение прочь, наружу) выбежать аравада
выбор сущ. *харжар
выбрать глаг. *харжа
выбросить глаг. *дIакхосса выбросить мусор нувхаш дIакхосса
вывезти глаг. *дига *арадига
вывести глаг. *арадаккха
вывих сущ. *чураэккхар
вывихнуть глаг. *чураэккхийта
выгода сущ. *пайда
выгодно нареч. *пайда болаш
выгодный прил. *пайдана
выдержка сущ. *сатохадалар (самообладание) *сабардудалар (самообладание)
выдох сущ. *садаккхар фо дIадахийтар
выдохнуть глаг. *фо дIадахийта
выдумать глаг. *доацар а цахиннар а дагалаца
выздороветь глаг. *тоавала
выздоровление сущ. *тоавалар
вызов сущ. *вехар *тIавехар *тIахьехар
выиграть глаг. *тола *котвала
выигрыш сущ. *котвалар *толар
выйти глаг. *арадала
выкинуть глаг. *дIакхосса
выключить глаг. *дIакъовла *соцаде
вылечить глаг. *верзаве вылечить больного унахо верзаве
вылечиться глаг. *тоавала *верза больной вылечился унахо вийрзав
вылить глаг. *дIамохкаде
вымысел сущ. *доаццаше дагалаьца хIама
вымыть глаг. *дила вымыть посуду пхьегIаш йила
вынести глаг. *арадахьа (вещь и т.п.на вопр.откуда? и куда?) *ла (вытерпеть)
выносливость сущ. *хало ловш хилар
выносливый прил. *хало ловш вола
вынуть глаг. *хьадаккха *хьалдаккха
выпить глаг. *мала выпить молока шура мала
выпрямить глаг. *нийсде
выпрямиться глаг. *нийсдала
выпуклый прил. *букъ тIабаьнна
выпуск сущ. *арахецар
вырасти глаг. *дегIада (о человеке) *лакхдала (о растении)
выровнять глаг. *шаьрде
выскочить глаг. *араэкха (на вопр.»откуда») *хьагучаэккха (появиться)
высокий прил. *лакха высокие горы лакха лоамаш *лакхера
высоко нареч. *лакха взлететь высоко в небо лакха сигала урогIваха
высота сущ. *лакхал высота дома 10 метров цIеной лакхал итт метр я
высохнуть глаг. *докъадала *лакъа (о реке)
высохший прил. *докъаденна
выспаться глаг. *набарах виза *виззалца наб е *Iаббалца наб е
высунуть глаг. *арадайта
высунуться глаг. *арадала *аракъада
вытереть глаг. *хьакха *дIадаккха (стереть)
вытечь глаг. *Iодаха
выход сущ. *аравоала моттиг (место выхода)
выходной прил. *аравоалаш дувхаду (праздничный) *мукъа вар (праздничный)
вычисление сущ. *лархIар
вычислить глаг. *лархIа
вышить глаг. *дага вышить ковер кIувс бага *догам де
вышка сущ. *чардакх
вязание сущ. *яр *дехкар
вязаный прил. *пазата *маьхаца даь
вязать глаг. *де (спицами) вязать кофту пазата кухта е
вялый прил. *мела саг (о челов.) *мекъа (о челов.)
да частица *хIай (вопросит.) *хIаа (утвердит.)
давно нареч. *дукха ха хьалха *тхьовре (много времени назад) *дукха хана ден (в течении долгого времени)
даже предлог/послелог *а даже теперь кхыметтал хIанза а
дакать глаг. *хIаа яха (поддакивать)
далекий прил. *гаьнара *хийра (перен.»чужой») *вIаши гIулакх доаца (перен.»чужой»)
далеко нареч. *гаьна
дальше нареч. *гаьнагIа *дIахо *гаьно
дарить глаг. *совгIата дала
дата сущ. *таьрахь
дать глаг. *дала дать книгу книжка дала
два числит. *шиъ два стакана ши пела
двадцатый числит. *ткъоалагIа
двадцать числит. *ткъо
дважды числит. *шозза
двенадцать числит. *шийтта
дверка сущ. *ниIилг
дверной прил. *наIара
дверь сущ. *ниI
двести числит. *ши бIаь
двигать глаг. *дIа-сатетта (перемещать) *болх байта (приводить в движение) *доладалийта (приводить в движение) *духьалдаха (направлять) *хьеде (шевелить)
двигаться глаг. *даха *меттагIа хьа
движение сущ. *дахар
двойной *шолха
двор сущ. *ков
деверь сущ. *маьрвоша
девочка сущ. *йиIиг
девственность сущ. *йоIал
девушка сущ. *йоI-саг *йоI
девчата сущ. *мехкарий (обращение)
девяносто числит. *дезткъе итт
девяностый числит. *дезткъе итталагIа
девятнадцать числит. *ткъеста
девятый числит. *ийсалагIа
девять числит. *ийс
девятьсот числит. *ийс бIаь
дед сущ. *воккха саг (старый человек) *е наьна да (?? отец матери) *даь да (отец отца)
деды сущ. *дай (предки)
дела сущ. *хьал (положение вещей)
делать глаг. *де что делать? фу де?
делить глаг. *декъа делить хлеб маькх екъа
делиться глаг. *дакъа де
дело сущ. *гIулакх (поступок) *декхар (цель забот) из са декхар да это мое дело *болх (занятие) работать болх бе
денежный прил. *ахчан
день сущ. *ди солнечный день малх хьежа ди
деньги сущ. *ахча мелкие деньги къаьста ахча
день рождения сущ. *ваь ди
деревенский прил. *юртара
деревня сущ. *юрт жить в деревне юрта ваха
дерево сущ. *дахча (материал) *га фруктовое дерево сома га *хи
деревянный прил. *дахчан деревянный дом дахчан цIенош
держать глаг. *воаллаве *лаца держать ребенка за руку бера кулг лаца
десны сущ. *багара *долаш
десятый числит. *итталагIа
десять числит. *итт
дети сущ. *бераш мои дети са бераш
детишки сущ. *бергаш
детский прил. *бера (перен.) *берий
детство сущ. *бера ха
дешевый прил. *дай *пайдана доацар (перен.) *дарегIа
джигит сущ. *дика баьри
дикий прил. *хьуна (о растении) *акха (о животном)
длина сущ. *дIоахал
длинный прил. *дIаьха длинный путь бIаьха никъ
длиться глаг. *дIаьхдала урок длится 45 минут урок дIаьхлу шовзткъе пхиъ минут
для предлог/послелог *духьа *=на *=а
дневной прил. *дийнахьара
дно сущ. *бух морское дно форда бух *пхо (у сосуда) дно бутылки шуша пхо
до предлог/послелог *тоха (для указания предмет, на которое направл.действ.) дотронуться до картины суртах кулг тоха *дIакхача (для указания предмет, на которое направл.действ.) *кхаччалца (от чего-то до чего-то) от Москвы до Ленинграда Москвера Ленинграде кхаччалца *дIахьокхавала (для указания предмет, на которое направл.действ.) *хилале (раньше чего-либо) *=алца (от чего-то до чего-то) до сих пор хIанзалца *=ла (раньше чего-либо) до войны тIом хьале
добавить глаг. *тIатоха *тIатасса
добавка сущ. *тIатехар *тIатохар
добро сущ. *дикадар *пайданар *дика
доброта сущ. *дикал
добрый прил. *дика
доверие сущ. *тешам
догадаться глаг. *ха *дагада *дагадоха
догадка сущ. *хургда аьнна хетар
дождь сущ. *догIа дождь перестал догIа сецад
долг сущ. *декхар взять в долг юхалург эца
долгий прил. *дIаьха
долго нареч. *дукха
дольше нареч. *дукхагIа *гаьнагIа
дом сущ. *цIенош (строение) *фусам (жилье) *моттиг (учреждение)
дома *цIагIа его нет дома из цIагIа вац
домашний прил. *цIагIара
домой *цIа чу мне пора домой са чуваха ха хиннай
дорога сущ. *никъ большая дорого боккха никъ
дорого нареч. *безача
дорогой прил. *деза (в разн.знач.)
дороже нареч. *дезагIа
до сих пор *хIанзалца
доска сущ. *ардакх
достаточно нареч. *тоъал боллаш *тоъал *кхоачам боллаш
досуг сущ. *мукъа ха
досюда *уккхазалца
доход сущ. *хьатIадоагIа рузкъа *пайда
доходный прил. *пайда луш йола
дочь сущ. *йоI
драка сущ. *вIашагIлатар
драться глаг. *тIом бе *лата *вIашагIлата
дрова сущ. *дос сырые дрова тIаьда дос
друг сущ. *доттагIа старый друг къаьна доттагIа
друг-друга *цхьанне шоллагIвар
другой прил. *кхыкхе (иной) *шоллагIа (следующий)
дружба сущ. *доттагIал
дружить глаг. *шоллагIа леладе
дружно нареч. *барт тайна
думать глаг. *мотта (?полагать) *лархIа (полагать) *хета (полагать) *уйла е (размышлять)
дурак сущ. *Iовдала саг *Iовдал
дурацкий прил. *Iовдалча сага
дуть глаг. *фу яха *хьекха (о ветре)
дым сущ. *кIург
дымить глаг. *кIур бе
дыня сущ. *паста
дыра сущ. *Iург
дырка сущ. *Iургилг
дырявый прил. *Iургаш доахка
дышать глаг. *садаха
дьявол сущ. *иблис *йилбаз *шайта *мелIа
дядя сущ. *наьна воша (брат матери) *даь воша (брат отца )
евреи сущ. *жугтий
еврей сущ. *жугте
его местоим. *цун (ее, род.пад.от «он», на,оно», отвеч.на вопр.кого? чье?) это его книга из цун книжка да
еда сущ. *кхача *даар вкусная еда чам бола даар
едва нареч. *цхьан минота (чуть-не. ) *халла (с трудом) *цхьан минот яхя мара (чуть-не. )
единственный прил. *цаI мара
ее местоим. *цун (на вопр.кого? чье?) ее вещи цун хIамаш
еж сущ. *зIий
ежегодно нареч. *хIара шера *шера-шера
ежегодный прил. *шера-шера хулаш дола
ежедневно нареч. *хIара дийнахьа *хIара денна
ежедневный прил. *хIара денна хула
ежемесячно нареч. *бетта-бетта *хIара бетта
ежемесячный прил. *хIара бетта хула
ежиха сущ. *зIий
езда сущ. *вахар
ездить глаг. *хахка ха (уметь пользоваться, напр.на машине) *аха
еловый прил. *корсама
елочный прил. *елка
ель сущ. *корсам *база
ему местоим. *цунна (ей, датив.пад.от «он, она,оно»)
ерейский прил. *жугтий
если союз *нагахьа санна
если-бы союз *нагахь санна *нагахь
если так *ишта дале
есть глаг. *хIама даа (кушать) *хила (быть, иметься, являться) *Iувжаду (о дыме) *хIама кхалла (кушать) *да (иметься) у тебя есть эта книга? дий хьога из книжка?
ехать глаг. *даха *хехка ваха (на коне и т.п.)
еще нареч. *а (уже) он уехал еще неделю назад из дIаваха цхьа кIира а да *кхы (вдобавок) *кхы а (вдобавок) дай мне еще кхы а да сона *хIанз а (до сих пор) он еще болеет из хIанз а могаш
жадно нареч. *сутарал (с охотой) *безам болаш (перен.) *дог доагIаш (перен.)
жадность сущ. *сутарал *цIаьрмтал (скупость) *писал *яькхал
жадный прил. *цIаьрмта *сутара (скупой) *яькха *писа
жажда сущ. *чIоагIа дезаш хилар (перен.) *хьогал
жаждать глаг. *чIоагIа безаш хила *хьогдала
жалеть глаг. *къахета *дагадалла (сожалеть, о чем-либо) *кхом хета (сожалеть, о чем-либо)
жаловаться глаг. *латкъа *долхаде
жалость сущ. *къахетар *доглазар *къахетам бар
жара сущ. *йIовхал нестерпимая жара са ца тохалуш йола йIовхал
жареный прил. *кхерза
жарить глаг. *кхарза
жариться глаг. *кхорзадала
жаркий прил. *дIайха
жарко нареч. *дIайха
жвачка сущ. *саьгIаз
ждать глаг. *догдаха (чего-то) *хьежа (на вопр.кого-что) *сатувса (чего-то)
же союз *хIаьта (противит.) *амма (противит.) частица *тIаккха (противит.и усилит.)
жевать глаг. *нух хьокхаде (о животном) *Iувша (о человеке)
желание сущ. *дагалаттар (мечта) *хилар *безам иметь желание безам хила
железка сущ. *аьшкилг
железный прил. *аьшка
железо сущ. *аьшк
желтый прил. *IажагIа
желудок сущ. *гийг
жена сущ. *сесаг жена брата веший сесаг
женитьба сущ. *саг йолаяр
жениться глаг. *маьре яха *саг йоалае
жених сущ. *саг йоалае гIерташ вола саг *саг йийха саг
женщина сущ. *кхалсаг *сесаг
жесткий прил. *чIоагIа (твердый) *морса (на ощупь) *декъа (твердый)
жестокий прил. *къиза
жестокость сущ. *къизал
живой прил. *дийна
живот сущ. *чийг *чураш *че лежать на животе бартала алла
животное сущ. *са доалла хIама *хьайба (перен.)
жидкий прил. *коача *нийлха (редкий)
жизнь сущ. *дахар *са
жила сущ. *пха (сухожилие) *миа (вена)
жилет сущ. *кIоанзолг
жирный прил. *хьаьна (грязный от жира) *даьтте (грязный от жира) *дерста (содержащий жир)
жить глаг. *даха долго жить дуккха ваха
жук сущ. *бумбарг
к предлог/послелог *тIа (послелог) позвать к телефону телефона тIа кхайка *=цара (при обозн.чувства к кому-чему либо) любовь к родине даьхенцара безам *=га (при указ.на направлен.и срок) к нам пришли гости тхога хьаьший баьхкаб *=хьа *=а (прикосновение, цель) пришить пуговицы к платью коча чопилгаш догIа *=н (добавление, сумма) к 10 прибавить 5 итта нена пхиъ тIатоха *=на (добавление, сумма)
-ка частица *-кх (пусть будет, при обозн.возможн.в будущ.врем.) куплю-ка я эту книгу эцаргда-кх аз из книжка *=л (повел.наклон.) дай-ка хьадал
кабардинец сущ. *черсе
кабардинский прил. *черсий
кабардинцы сущ. *черсий
каблук сущ. *кIоажув
кадык сущ. *къамарга шод
каждый сущ. *хIарадар прил. *хIара местоим. *хьара
кажется вв.слово *хеттаргахьа он, кажется, согласен из, хеттаргахьа, раьза ва
казан сущ. *боккха яй
казаться глаг. *хета (кем-чем, каким) *хет (кому-чему, безлич.) мне кажется, что что так сона из иштта долаш санна хет
каймак сущ. *тIоа
как нареч. *мишта (каким образом, вопр.) как вы поживаете? мишта дах шо? союз *санна (сравн.) белый как снег лоа санна кIай *ма (воскл.) *мел (в какой степени, вопр.) как давно это было? мел ха я из хинна? *мел (воскл.) как хорошо здесь! мел хаза я укхаза! *айя (воскл.негодование) *хилара тарра (в качестве, в кач-ве кого-л.) советую как друг доттагIа хиларе тарра хьехам бу аз *денз (с тех пор, как, хана денз) прошел год, как мы виделись шу даьннад вай вIаши бIаргадайча денз *фу (каким образом, вопр.) как вы поживаете? фу хьал да шуга?
как говорится *дувцара кепах
как-нибудь нареч. *фуннагIа даь а (каким-нибудь образом) *цхьа бахьан (небрежно)
как-никак *мичча бесса дале а
какой местоим. *ма (определит.,перед определяемым словом) какая красота! ма хоза да! *мишта (вопр.) *фу (вопр.) *малагIа (вопр.) *цхьаккха а (какой-нибудь, неопр.) нет ли у вас какого вопроса? цхьаккха а хаттар дий шун?
какой-нибудь местоим. *моллагIа а цаI (любой)
какой-то местоим. *цхьа
как раз *гIаьхьа
как-то нареч. *моллагIа цхьан тайпара (каким-то образом)
кал сущ. *дикъа чиш
калым сущ. *урдув
каменный прил. *тIо *кхерий
камень сущ. *кхера
камыш сущ. *эрз
капать глаг. *тIадамаш лега
капля сущ. *тIадам
каприз сущ. *мух *хьув
капризничать глаг. *мух е
капризный прил. *мух уха
капуста сущ. *кабуц
капустный прил. *кабуца
карагач сущ. *муш
карандаш сущ. *къоалам
карий прил. *жогIара (о глазе человека) *сагал бесса *дийхк бесса (о лошади)
карман сущ. *киса
карманный прил. *киса *киса леладу
картина сущ. *сурт нарисовать картину сурт дилла
картофель сущ. *коартолаш
картофельный прил. *коартолий
картошка сущ. *коартол
касаться глаг. *хьокхадала (прикоснуться) *тоссадала (иметь отношение) это меня не касается из сох тоссалуш дац *юкъедоаладе (иметь отношение) *дувзадала (иметь отношение)
кастрюля сущ. *яй
катание сущ. *хехкадалар
кататься глаг. *хехкадала *хехка
категорический прил. *хоадам боллаш дола *хувца йиш йоаца
катиться глаг. *хехкадала
катушка сущ. *вординг
качать глаг. *хехка *лестаде (чем-то)
качаться глаг. *хехкадала *терка
качественный прил. *дика
качество сущ. *дика
каша сущ. *колд (перен.»масса») *худар *кIо *кегар (путаница, перен.)
кашель сущ. *йIовхараш
кашлять глаг. *кхайкаве
квадратный прил. *нийсса диъ саьна
квас сущ. *масхам
кверху нареч. *урагIа
керосин сущ. *феткен
керосиновый прил. *феткена
кефир сущ. *ета шура
кинжал сущ. *шалта
кинуть глаг. *дIакхосса (оставить) *дита (оставить) *кхосса
кипеть глаг. *кхохкаве (перен.) *корзагIавала (недовольствовать, перен.) *кхехка
кипятить глаг. *кIеж яккхийта
кипятиться глаг. *кIеж яккха
кипяченый прил. *кIеж яккха хий (о воде)
кирпич сущ. *кирпишк
кирпичный прил. *кирпишкий
кислый прил. *миста *мистъенна (прокисший)
кисть сущ. *кулг (руки) *гайдолг (гроздь) *щетка (для покраски)
китовый прил. *кита
кишечник сущ. *чураш
кишечный прил. *чен *чурий
кишка сущ. *шерг (анат.)
клад сущ. *ганз
кладбище сущ. *кашмаш
класть глаг. *тасса дотта (накладывать) *цхьаннахьа долла *Iодилла *чудолла
клеить глаг. *хьамчаца вIашагIалотаде
клей сущ. *хьамча
клинок сущ. *аьшк
клубника сущ. *баьца комараш
клубок сущ. *орг
клюв сущ. *зIок
ключ сущ. *хьаст (родник) *шовда (родник) *дIоагIа
клясться глаг. *чIоагIо тешаве *дув баа *чIоагIо е
клятва сущ. *дув
книга сущ. *книжка
книжный прил. *книжни *книжкай
книзу нареч. *Iочу
ковер сущ. *кIувс
ковровый прил. *кIувса
ковш сущ. *чами *кода
когда нареч. *цкъаза (неопр.) когда езжу пешком, когда верхом цкъаза говраца вода, цкъаза гIаш воду *маца (вопр.) союз *=ча я вернусь, когда закончу работу со юхавоагIоргва болх йистебаьккхача
когда-нибудь нареч. *цIаккха а *вIалла а *мичча хана цкъа *цкъа
когда-то нареч. *цкъа цхьан хана (давно) *мичча хана цкъа (когда-нибудь, в будущем)
кое-где нареч. *цхьайолча моттигашка
кое-как нареч. *эсала (небрежно) *халла (с трудом) *во (небрежно)
кое-кто местоим. *цхьабараш
кое-куда нареч. *цхьаццанахьа
кое-что местоим. *цхьайола
кожа сущ. *телат (материал) *тIоарска (материал) *нихь *цIока
кожаный прил. *нахьара *тIоарска *телата
кожура сущ. *чкъор *чIорг
коза сущ. *газа
козел сущ. *бож
козий прил. *газа
козленок сущ. *бIийг
козлиный прил. *божлой *бежа
козырь сущ. *кхозар (в разн.знач.)
колбаса сущ. *марш
колготки сущ. *колготкаш
коленный прил. *гона
колено сущ. *го
колесный прил. *чархий
колесо сущ. *чарх
количество сущ. *дукхал *массал
колодец сущ. *гIув
кольцевой прил. *гIозара *чIогара
кольцо сущ. *чIуг
колючий прил. *морса
комар сущ. *зунгат
комариный прил. *зунгата
комната сущ. *цIа
комнатный прил. *цIен
конец сущ. *бухь (кончик) *духь *юхь (предел) *чаккхе (завершение)
конечно вв.слово *шеко йоаццаш *=те (воскл.) *дувцилга йоаццаш (воскл.)
конечный прил. *керттера (завершающий, в смысле «основной») *тIеххьара (последний)
конский прил. *дой *говрий *дошлой (состоящ.из коней)
конура сущ. *жIале цIалг *жIале бу
конфета сущ. *конфет
кончить глаг. *чакхдаккха *йистедаккха
кончиться глаг. *чакхдала
конь сущ. *ды *говр
копать глаг. *ахка (разрыхлять) *даха (выкапывать) *баккха (рыть)
копить глаг. *гулде *Iоаде
кора сущ. *коаст
корабль сущ. *кема
коран сущ. *къорIа
коренные зубы сущ. *кхалаш
корень сущ. *овла
коридор сущ. *уйче
коридорный прил. *уйчен
корка сущ. *чIорг
корм сущ. *доакъар
коробка сущ. *кIопилг *ботт *гIутакх
корова сущ. *етт
коровий прил. *Iатта
королева сущ. *паччахьа сесаг
король сущ. *паччахьа
короткий сущ. *лоаца да прил. *лоаца
коротко нареч. *лоацца
корыто сущ. *гий *ний
коса сущ. *керта кIеж (волосы) *мангал (сельхоз.орудие)
косить глаг. *хьакха (скашивать)
костер сущ. *гаьний кушка *ара лотаяь цIи *йоалаш йога деса
кость сущ. *тIехк
костюм сущ. *барзкъа
костяной прил. *тIехка
кот сущ. *маIа циск
котел сущ. *яй
котенок сущ. *циска кIориг
который местоим. *малагIа (вопр.) который из вас? шох малагIа? *массалагIа
кофе сущ. *кофи
кофейный прил. *кофейни
кошачий прил. *циска
кошелек сущ. *бохча
кошка сущ. *циск
кошма сущ. *бIегIанг *ферта
краденый сущ. *лочкъаяъ хIама (в знач.сущ.) прил. *лочкъадаь
кража сущ. *къоал
край сущ. *йист *мохк (страна)
крайний прил. *йистера (находящийся на краю) *тIеххьара (предельный) *геттара чIоагIа (очень сильный)
красавец сущ. *хоза саг
красавица сущ. *хоза кхалсаг
красивый прил. *эзди (порядочный, перен.) *хоза
красить глаг. *басар де *басар хьакха
краска сущ. *басар
краски сущ. *бесаш
красный прил. *цIе
красота сущ. *хозал
красть глаг. *къоал де *лочкъаде
крашеный прил. *басар хьекха *басар даь
крепкий прил. *чIоагIа *денал дола (стойкий) *кхералургвоаца (стойкий)
крепко нареч. *чIоагIа
крест сущ. *жIарг
крест-накрест нареч. *жIарга хьисапе
кривить глаг. *соттаде *гоамде
кривиться глаг. *сетта (о лице) *гоамдала
кривой прил. *сетта *оагIора *гоама
крик сущ. *цIогIа *мухь
кричать глаг. *цIогIа детта *барт бетта (ругать) *мухь бетта
кровавый прил. *цIеша деза (перен.)
кровать сущ. *маьнги
кровь сущ. *цIий
кровяной прил. *цIе
крокодил сущ. *сармак
кроме предлог/послелог *совгI (вдобавок, кроме-того) *доацар (исключая)
крошка сущ. *гIаргIа *цхьа гIаргIа (малое количество)
круг сущ. *го
круглый прил. *герга
крупа сущ. *Iов *ишк *дуга
крыло сущ. *ткъам
крыса сущ. *цицхолг
крысиный прил. *цицхолга
крыша сущ. *тхов
кстати вв.слово *деша юкъе
кто местоим. *мала (вопр.) кто там? мала ва цига?
кто-нибудь местоим. *моллагIа цаI (кто-либо) *маллагIа вале а (кто-либо)
кто-то местоим. *цхьа саг *цаI
куда нареч. *сенга (вопр.и относ.) *мича (вопр.и относ.)
куда-нибудь *миччахьа цхьаннахьа (куда-либо)
куда-то *цхьаннахьа
кукла сущ. *теник
кукуруза сущ. *хьажкIа
кулак сущ. *бий
кумык сущ. *гIумке
кумыкский прил. *гIумкий
купать глаг. *лувчаде
купаться глаг. *лувча
купить глаг. *эца
купля сущ. *эцар
купля-продажа сущ. *эцар-йохкар
курильщик сущ. *гIаьле увзар
куриный прил. *котама
курить глаг. *тхьамка оза *гIаьле оза
курица сущ. *котам
кусок сущ. *чIегилг *бIалг
куст сущ. *кIотарг
кустарник сущ. *кIотаргаш
кухня сущ. *кухни
кухонный прил. *кухня леладу
куча сущ. *гув
лад сущ. *машар (мир) *барт тар (мир)
ладить глаг. *барт тайна хила
ладно *мегад (воскл.)
ладонь сущ. *тIаьръюкъ
лапа сущ. *тIа (передняя) *тIоамар *тIод *ког
лапша сущ. *гарзаш
ласковый прил. *хьесталуш дола
ласточка сущ. *чIагарг
лгать глаг. *харц ле *оапаш бувца
лев сущ. *лом
левша сущ. *аьрдиг
левый прил. *аьрда
легкие сущ. *пехкаш (анат.)
легкий прил. *дай (по весу) *атта (нетрудный)
легко нареч. *атта
легкость сущ. *аттал *дайл
лед сущ. *ша
ледяной прил. *ша санна шийла (холодный) *шан (изо льда)
лежать глаг. *вижа алла *алла (находиться)
лежачий прил. *вижа улла
лезвие сущ. *дитт
лезть глаг. *юкъегIорта (вмешиваться) *тIавала (на предмет)
лекарство сущ. *молха
ленивый прил. *мекъа
лентяй сущ. *мекъа саг
лень сущ. *мекъал
лепешка сущ. *чопильг (. ) *олг
лес сущ. *хьу
лесной прил. *хьуна
лестница сущ. *лоами *лагIаш
летать глаг. *лела
лететь глаг. *да *даха
летний прил. *ахкан
лето сущ. *ахка
летом нареч. *аьхкий
лечить глаг. *дарбаш де
лечиться глаг. *шийна дарба дайта
лечь глаг. *дижа *Iодижа (для спания)
ли междом. *-те придешь ли ты? воагIоргвий-те хьо? *хьогI (употр.при глагол-сказуемом) *=теш (употр.при глагол-сказуемом)
линия сущ. *така *мугI (ряд)
лиса сущ. *цогал *цогала цIока
лисий прил. *цогала
лист сущ. *каьхат (бумажный) *гIа (ботан.) *лорд (ботан.)
листва сущ. *гIаш
лить глаг. *Iочудахийта *Iодахийта
лицевой прил. *юхьа
лицо сущ. *юхь *бакъахье (лицевая сторона)
лично нареч. *айса (я сам)
лишний прил. *сов (избыточный) *ца эша (ненужный)
лишь междом. *мара (только) *-шше (как только) *-ма (как только)
лоб сущ. *хьажа
лобный прил. *хьажа
ловец сущ. *лувцашвар
ловить глаг. *лувца
ловля сущ. *лувцар *дахар
ложка сущ. *Iаг
ложный прил. *харц (неправильный) *гIалат дола (ошибочный)
ложь сущ. *оап
локоть сущ. *гола
ломаный прил. *кагьенна
ломать глаг. *кагде *дохаде (разрушать)
ломаться глаг. *кагдала
лопата сущ. *бел *бахьа
лук сущ. *хох
луковый прил. *хоха
луна сущ. *бутт
лунный прил. *бетта *беттала
лучше прил. *дикагIа (сравн., а также ввод.слово)
львенок сущ. *кIориг
львиный прил. *лома
львица сущ. *кхал лом
любимый сущ. *дукха везаш вар прил. *дукха везаш вола
любить глаг. *деза *тIера хила (чем-то заниматься)
любовник сущ. *везарг
любовница сущ. *езарг
любовь сущ. *безам
любой местоим. *моллагIа
любящий прил. *везаш вола
люди сущ. *нах *адамаш
людской прил. *адамий *халкъа *наьха
лягушка сущ. *пхьид
лягушонок сущ. *пхьида кIориг
магазин сущ. *тика
маленький прил. *зIамига *кIезига (незначительный)
мало нареч. *кIезига (немного) *кхоачам болаш доаца (недостаточно)
мальчик сущ. *кIаьнк
мама сущ. *нани *нана
масло сущ. *даьтта
масляный прил. *даьтта
мат сущ. *нанна хьожабар (ругательство) *нанна биллар (ругательство)
материнский прил. *наьна
матрас сущ. *мотт
мед сущ. *моз
медведица сущ. *кхал ча
медведь сущ. *ча
медвежий прил. *чай
медвежонок сущ. *чай тоанг
медленно нареч. *лаьгIо *шортта *сих ца луш *саббарагI
медленный прил. *лаьгIа *саббаре *сих ца луш деш дола
медный прил. *цIаста *геза
медовый прил. *меза
медь сущ. *цIаста
между предлог/послелог *шоайла (среди) *вIаши (среди) *юкъе
меньше нареч. *кIезагагIа (сравн.)
менять глаг. *хувца
меняться глаг. *хувца *хувцадала
меняющийся прил. *хувцалуш дола
мерзнуть глаг. *шелдала
мерить глаг. *диста (примерять) *гIаьхьа хулий хьажа (примерять)
мертвый сущ. *веннар прил. *дакъа (?о растен.) *венна *венна саг
местный прил. *моттигера
место сущ. *моттиг
место рождения сущ. *ваь моттиг
месть сущ. *чIир *бекхам
месяц сущ. *бутт
месячный прил. *бетта (от слова «месяц»)
мечеть сущ. *маьждиг
мечта сущ. *цхьан хIаманга догдоахаш *сатувсаш еш йола уйла
мечтать глаг. *цхьан хIаманга догдоахаш *сатувсаш уйла е
мешать глаг. *юкъегIерта *новкъарло е (на вопр.»кому?») *новкъа хила (на вопр.»кому?») *кегаде (помешивать) *вIашагIъэде (смешивать)
мешок сущ. *лаьжг (кожаный) *гали
мизинец сущ. *цIаза пIелг
мимо *юхегIолла
мир сущ. *дуне (земля, среда) *машар (мирное существование)
мириться глаг. *машар бе *машар та (. )
младше нареч. *зIамагIа
младший прил. *зIамига вола (по возрасту) *лохехьара (по положению)
мне местоим. *сона (дат.пад.от «я»)
мнение сущ. *уйла
многие нареч. *дукха
много нареч. *дукха
многовато нареч. *дукхо
многое сущ. *дукхадар
много раз *дуккхаза
мной местоим. *соца (мною, творит.пад.от «я»)
мною местоим. *сох (. со мною, веществ.пад.от «я»)
могила сущ. *каш
могильный прил. *каша
можно *дулургда (возможно) *мегаргда (разрешается, возможно)
мозг сущ. *хьоа *тIум
мозговой прил. *хьаь
мозоль сущ. *ахкарг *шонк
мой местоим. *са
мокнуть глаг. *тIоададала
мокро нареч. *тIаьда я
мокрый прил. *тIаьда
мол *йоахар (как-будто, разг.)
молитва сущ. *ламаз *дIуа
молиться глаг. *ламаз де *дIуа де
молния сущ. *тIоа *ди
молодежь сущ. *кагий нах
молодец сущ. *кIант *визза къонаха *визза кIант (похвала)
молодой прил. *керда (недавно появившийся) *къона
молодость сущ. *къонал
молоко сущ. *шура
молоток сущ. *гон *жIов
молочный прил. *шурий *шурийла даь
молчать глаг. *дIа ца хайта *йист ца хила *дIа ца дувца *сатем ца боабе *къамаьл ца де *дIа ца ала *тата ца де
морда сущ. *бат
море сущ. *форд *форд санна дукха (множество, перен.)
мороз сущ. *шелал
морской прил. *форда
мост сущ. *тIий
моча сущ. *чиш
мочь глаг. *низ кхача (иметь возможность) *торо хила (иметь возможность) *бокъо хила (иметь разрешение) *йиш хила (иметь разрешение) *мага (иметь возможность)
мощный прил. *низ бола *чIоагIа низ бола
мощь сущ. *низ
мстить глаг. *чIир леха *декха
муж сущ. *мар
мужество сущ. *къонахчал *денал *сагал
мужчина сущ. *маIа маг (мужик)
музыка сущ. *йиша (. ) *оаз *мукъам
мука сущ. *хьоар (для теста)
муравей сущ. *зунгат
муравьиный прил. *зунгатий
мусор сущ. *нувхаш
мусорный прил. *нувхий
муха сущ. *моза
мучить глаг. *хало хьегийта *Iазап озийта
мучиться глаг. *хало хьега
мучной прил. *хьоар леладу *хьоара
мы местоим. *тхо (экскл.) *оаха (нами, экскл.эргат.пад.от «мы») *вай (инкл.и эргатив.пад.от «мы»)
мыло сущ. *сапа (. )
мыльный прил. *сапа
мыслить глаг. *уйла е
мысль сущ. *уйла
мыть глаг. *дила
мытьё сущ. *дилар
мыться глаг. *лувча
мышиный прил. *дехкий
мышца сущ. *маза бола дулх
мышь сущ. *дахка
мягкий прил. *кIаьда
мягко нареч. *кIаьда
мягкость сущ. *кIаьдал
мять глаг. *хье (кожу и т.д.) *хьерчаде (бумагу, одежду и т.д.)
мяч сущ. *бургац
Видео
м/ф "Майра кIант" ( "Отважный джигит" на инг. языке) - 4 серияСкачать
Простоквашино на ингушском языкеСкачать