Войдите в ОК
Къалурда за,килиг лугьуз. таза я.
Зи хайи ч1ал, хуьда за вун акал хьиз,
Чи дидейрин рик1е авай хиял хьиз.
Хуьда за вун багьа-багьа са зат1 хьиз,
Шадвилелди гъиле кьадай тарат1 хьиз!
Ават1ани гьар са хизан патарал,
Агудзава вуна чи ругь, лезги ч1ал.
Хуьда за вун манидалди рик1ел гъиз,
Цаву вичин къужахдавай гъетер хьиз!
Ван аваз хьуй чи дагъларин рекъера,
Аялринни ч1ехибурун рик1ера,
Лезгинкадин макьам галаз чи гафар.
Бахтлу хьурай куьн гьар са югъ, лезгияр!
Хьайит1а зун маса халкьдин арада,
Хуьда за вун фикирдани, хиялда,
И дуьньяда чаз виридаз дамах яз,
Яд хвайикьван, тух тежедай булах яз.
Хуьда за, зун кьейилани, т1варунал,
Перевод с лезгинского
Родной язык храню в душе своей,
Как мысли в сердце наших матерей.
Судьба повсюду разбросала нас,
И только он единство наше спас!
Храню тебя я песней на устах,
Как небо свои звёзды на руках.
И пусть звучит «Лезгинка» вновь и вновь
В душе детей и даже стариков,
В дорогах наших эхом до вершин!
Пусть счастье в доме будет у лезгин!
Храня на свете гордость нашу в нём,
С водой целебной,вечным родником.
Хранить не перестану после смерти
Парой слов под именем. поверьте.
Вил гала ви вилерихъ,
Санал фейи гелерихъ,
Ваз гуз дахьай цуькверихъ,
Рик1ин дарман, Лиана.
Къашарикай багъишна къизилгуьлер,
Аялди хьиз кьил ицигдай за мет1ел.
Таквадайвал атай накъвар зи вилел,
Зи бахтунин къати виляй, Лиана.
Цавал ала вил дидедин,
Мус эверда лугьуз вуна.
К1амач адаз фу дуьньядин
Амачирла юлдаш ина.
Ам туна Вун фенва цавуз
Накъваризни, сефилвилиз.
Дидедин рик1 хьанва ялгъуз
Амач лугьуз еси к1вализ.
Деминиз вири фидайла,
Дидени галаз чу фена.
Ви макьамдин ван атайла,
Вили накъварал ишена.
СУНДУХДАВАЙ ДИДЕД ШАЛ
Вегьеда за гардандиз
Сундухдавай дидед шал
Цаваризни,дагълариз
Акъайда зи рик1ин т1ал.
Эй багьа экуь дунья
Ву туькьуьлни ширин я!
Вуна ц1ай хьиз кумир зун,
Зи фикирар дерин я.
Виридлайни азизбур
Душмандиз гьик1 элкъвезва?
Цеман зи чандиз сабур,
Зун дили-дуван жезва.
Жедани бес са кварце
К1анивални душманвал?
Заз,жедат1а,жаваб це
Яд гьик1 пайна кьве патал?
ЗУН МАНИЙРИН УСТАД ЖЕДАЙ
Цава авай лацу цифер,
Куьн михьивал зазни к1андай,
Жедай зунни гьакьван иер,
Килигайла экв аквадай.
перевод с лезгинского
Эти степи, поля и земные просторы
Не сравнятся с живою водой родником,
Что пробился в ущелье сквозь камни и горы.
Дай глоток за любовь, что на сердце моём.
Стихи на лезгинском языке собственного сочинения
Дидедиз.
Са зулун йифиз гзаф къайи
Къакъатайла завай диде хайи
Дертлу хьана рик| къудгъуниз шегьнай зун.
Эхиз тежез дидедин дерт шегьнай зун.
Йикъар фад-фад физ, катзава,
Ингье вад йис алатнава.
Гькьван гзаф фийит|ани вахтар,
Хайи диде гьич фич рик|елай.
Дережадиз вун дагъ тир кьакьан
Михьилвилиз тир вун кьуркьан.
Виридалай я заз масан
Зи хайи диде, диде-ватан.
Дуьнья вилик физамай кьван
Зи япара жеда ви ван.
Чандилайни багьа инсан
Вун рик|елай фич диде чан!
Лезги чил, вун лезги халкьдин дамах я
Вун диде хьиз чи балайрин даях я.
Са къван мармар муькуьдини чахмах я.
Авадан хьуй, чил лезги накьв, лезги чил.
Лезги чилел туьхуьн тийир рагъ хьурай,
Чи балаяр бахтавар яз сагъ хьурай.
Далудихъни Шагьни-Шалбуз дагъ хьурай.
Авадан хьуй, чил лезги накьв, лезги чил.
Лезги чилел берекатлу к|валер хьурай,
Гьар за к|вале ишигълаван эквер хьурай
Чи рухвайриз асландин рик|ер хьурай.
Авадан хьуй, чил лезги накьв, лезги чил!
Слова: Ибремпашаева Зенфира Каимовна
Номер материала: ДБ-1260000
Не нашли то что искали?
Вам будут интересны эти курсы:
Оставьте свой комментарий
Подарочные сертификаты
Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.
Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.
Стихи на лезгинском языке
Хъалурда за,килиг лугьуз. таза я.
Зи лезги ч1ал, хуьда за вун акал хьиз,
Чи дидейрин рик1е авай хиял хьиз.
Хуьда за вун багьа-багьа са зат1 хьиз,
Шадвилелди гъиле кьадай тарат1 хьиз!
Ават1ани гьар са хизан патарал,
Агудзава вуна чи руьгь, лезги ч1ал.
Хуьда за вун манидалди рик1ел гъиз,
Цаву вичин къужахдавай гъетер хьиз!
Ван аваз хьуй чи дагъларин рекъера,
Аялринни ч1ехибурун рик1ера,
Лезгинкадин макьам галаз чи гафар.
Бахтлу хьурай куьн гьар са югъ, лезгияр!
Хьайит1а зун маса халкьдин арада,
Жеда вун зи фикирдани, хиялда,
И дуьньяда чаз виридаз дамах яз,
Яд хъвайикьван, тух тежедай булах яз.
Хуьда за, зун кьейилани, т1варунал,
Перевод с лезгинского
Родной язык храню в душе своей,
Как мысли в сердце наших матерей.
Судьба повсюду разбросала нас,
И только он единство наше спас!
Храню тебя я песней на устах,
Как небо свои звёзды на руках.
И пусть звучит «Лезгинка» вновь и вновь
В душе детей и даже стариков,
В дорогах наших эхом до вершин!
Пусть счастье в доме будет у лезгин!
Храня на свете гордость нашу в нём,
С водой целебной,вечным родником.
Хранить не перестану после смерти
Парой слов под именем. поверьте.
Вун хайи югъ.
Стхадиз.
Жив авайла чанда чими гад хьурай,
Вун хьтинбур гьар мягьледа къад хьурай.
Ви уьмуьрдин йикъар вири шад хьурай,
Хайи югъни са виш сефер мад хьурай!
А ЯЗЫК НАШ КРАСИВ И БОГАТ
А на маму,наверно нигде,
Так красиво не скажут Диде
А на Родину,свой Дагестан,
Говорят все с любовью-ВАТАН!
Кто нарушит покой, как тиран,
Он для всех поколений-душман!
А «Салам «если громко сказал,
Ты мне друг- позову на хинкал.
Гьикьван иер язва чи ч1ал.
Виридлайни багьа касдиз
Диде лугьуз рахада,
Жуван хайи Дагъустадиз,
Ватан лугьуз дамахда.
Лепе гана гьуьлерал.
Элкъведа зун хуьрерал.
Заниятан иервал
Садра мад аквада жал?
Канахьи хажалатри,
Рик1 кьве патал падна зи.
Жегьилвал вун галачиз
Акваз-такваз катна зи.
Авазва зун чин тийиз
Акъатнат1а вун гьиниз,
Темен гудай за чилиз,
Гел къалурай вилериз.
Цуькедиз ухшар авай
Заниятан т1вар алай,
Милли къвер сивел алай
Жегъизвачхьи хуьрерай!
Ч1ехи шегьер к1вачик адан хьайила,
К1амач адаз хуьре амай инсанар,
К1андай хьи заз, ширин чаяр цайила,
Салам гана ачухнайт1а зи рак1ар.
Кварар къуьнел алай рушар
Дамахдивди рекье жедай,
Ийиз ширин эхтилатар,
Абур шаддиз хъуьрез жедай.
Эред булах,эред булах,
Ви бегьер я къацу яйлах,
Михьи йицел ийиз дамах,
Ам хъвайибур жезава сагъ?
К1ан я заз вун!
Цава авай гъетерилай
К1ан я заз!
Гьик1 за лугьун
Тежедайла са вил галаз
Вав(ди) рахаз
Карагзава зи вилеркай-
гъил къуна
Акалзава зи гъиликъ
туп1ал вуна.
Твакадайвал накъвар,
селлер кьунва за.
Гьатнава зун
к1анивилин ракьара
Чидани квез
и азарвилин чара?
Ац1анва рик1
Гьуьлелайни дериндиз,
Алахьиз.
Ам тада гьик1,
Чанда авай жаза хьиз?
Ихьтин нурар
Хуьзавайбур рик1ера
Мад ават1а вил алайбур,
эвера!
Чуьнгуьр яни рахайди.
Лап рик1ивай рахазва
Чуьнгуьрдин симер,
Заз макьамдай аквазва
Ви рик1ин сирер.
Жедач залай чилерал
Бахтар авай кас,
На ви ширин мецелай
Гаф гайит1а заз.
Ван ат1узва манидин
Симери ракьун,
Чуьнгуьр я ви к1аниди,
За мад вуч лугьун?
Къе заз хуьре са аламат акуна
К1усн(и) амачир диде хьтин са хала.
Чан халадин лугьуз ада жузуна,
Гьик1 ава вун,гьинай я вун чан бала?
Припев:
Чан халаяр,куьн дагъларин нурар я,
Чан халаяр, Куьн чи дидевахар я!
Чинар лацу авунавай марфари.
Хъуьхъвер яру авунавай къайари.
Ван хьайибур зи ч1алахъни ягъадач,
Бес гьик1 жеда?Чирна к1анда и к1валах.
Я чан диде,на заз вучиз лагьанач?
Лагьанач на ваз авайди мад са вах.
Садазни к1андач акьадай гаф пеле.
Вуч лугьуда? Инсанар я гьар журе.
Късанбурни кьаз жедач вири гъиле,
Пехилбурни ава ксар гьар хьуьре,
Садазни к1андач акьадай гаф пеле.
Женнет багъ я дидедин т1вар алай кас,
Адан вилик гунагь я к1евиз рахаз.
Гъимир диде садрани гьахтин йикъаз:
Мет1ерал акъвазна минетдай садаз
ВУН РИК/ЕЛАЙ АЛУДДА ЗА.
Секин хьухь вун,гьараймир рик1,
Рагъ къведа мад,цавуз килиг-
Ква гатфарин йикъар вилик,
Тарари мад акъайда цуьк!
Гъетер квахьай цав хьана чун.
Ви ч1арарин бурма кифер
Гару гъиле кьазава,
Ахъатзавач яргъи йифер,
Вун рик1е авазава.
Гъетер квахьай цав хьана чун,
Сад садаз жегъин тийиз,
Ацахьзавай къав хьана чун,
Бахтунин рекъ чин тийиз.
Варз алачир мич1и йифер,
Заз са герен ахвар це.
Муьгьуьббаттихъ кайи рик1ер
Мад ават1а,хабар це.
Дуьньядиз кам вегьей ч1авуз
Самурдин вац1 патаг гвай.
Зун лепедин лув я лугьуз,
Адаз дигай т1вар ицигнай.
Цавай хъвазвай марфадини,
Далдамдихьиз чил гатазвай.
Дидедивни,бубадивни
Пачагьривхьиз дамах гвазвай!
Гьахьтин дамах хуьн паталди,
Ядни хвадач за са ст1ал,
Цуькверин багъ тух жедалди,
Акьвалтнавай куь сурарал.
Кьил акъудда за пенжердай,
Нвагъ садазни такуй лугьуз,
Авахьзавай зи вилерай,
Зун дидедиз хайи юкъуз.
Къе за чуьнгуьр гъиле кьада,
Дидедин рик1 шад жедайвал.
Дериндай гафар лугьуда,
Ракьун симер кьат1 жедайвал!
Манидин ван атуй цавуз,
Чара жедат1а квевай гъетер?
Жезавач гьарайнани лугьуз,
Зи рик1е т1ал ава эх тежер.
Ахварни секинвал катна зин,
Хажалатар чанда гьатна зин.
Гатун варцарикай хьанва зул,
Фикирарни заз авазва бул.
Вун акваз к1ан я зи вилериз,
Жеда зун,жеда ваз эвериз!
хьайиди яни квез ихьти ван
Икьван багьа жедани инсан?
Муьгьуьббат виридаз ик1 я жал,
Амукьдай са залам пар хьана?
Вучиз вун ат1узвач рик1ин т1ал?
Садазни течир суал хьана.
Манидин ван атуй цавуз,
Чара жедат1а квевай, гъетер?
Жезавач гьарайнани лугьуз:
Зи рик1е т1ал ава эх тежер.
Заз зи к1ани яр ава,
За гайи гафар ава,
Заз килигиз жемир вун,
За зи ярдиз вуч лугьун?
Ваз рушарин арада
Вучиз са зун аквада?
Вун мекъерикни меле
Гьатмир гада зи геле.
Вун авазвай дердери
Лугьузва вин вилери
Вун физвай рекъ зи рекъ туш,
Заз маса кас язва хуш.
Гьич далдадик гар жедач,
Закай вазни яр жедач.
Нуьк1вериз лувар ава,
Заз са к1ани яр ава.
Вил гала ви вилерихъ,
Санал фейи гелерихъ,
Ваз гуз дахьай цуькверихъ,
Рик1ин дарман, Лиана.
Къашарикай багъишна къизилгуьлер,
Аялди хьиз кьил ицигдай за мет1ел.
Таквадайвал атай накъвар зи вилел,
Зи бахтунин къати виляй, Лиана.
Цавал ала вил дидедин,
Мус эверда лугьуз вуна.
К1амач адаз фу дуьньядин
Амачирла юлдаш ина.
Ам туна Вун фенва цавуз
Накъваризни, сефилвилиз.
Дидедин рик1 хьанва ялгъуз
Амач лугьуз еси к1вализ.
Деминиз вири фидайла,
Дидени галаз чу фена.
Ви макьамдин ван атайла,
Вили накъварал ишена.
СУНДУХДАВАЙ ДИДЕД ШАЛ
Вегьеда за гардандиз
Сундухдавай дидед шал
Цаваризни,дагълариз
Акъайда зи рик1ин т1ал.
Эй багьа экуь дунья
Ву туькьуьлни ширин я!
Вуна ц1ай хьиз кумир зун,
Зи фикирар дерин я.
Виридлайни азизбур
Душмандиз гьик1 элкъвезва?
Цеман зи чандиз сабур,
Зун дили-дуван жезва.
Жедани бес са кварце
К1анивални душманвал?
Заз,жедат1а,жаваб це
Яд гьик1 пайда кьве патал?
Экуьн кьиляй лугьузва за и мани
Вун хьтинбур мад дуьнедал амани?
Вучиз ят1а суьгьуьрдин сир акъая,
Ви камарин гелерни заз багьа я.
Масадан гъил акурт1а заз ви гъиле,
Жегъида зун батмиш хьанаваз гьуьле.
Зи нефесди агакьарда цаварал,
Чир жедайвал к1анивилин рик1ин т1ал.
ЗУН МАНИЙРИН УСТАД ЖЕДАЙ
Цава авай лацу цифер,
Куьн михьивал зазни к1андай,
Жедай зунни гьакьван иер,
Килигайла экв аквадай.
перевод с лезгинского
Эти степи, поля и земные просторы
Не сравнятся с живою водой родником,
Что пробился в ущелье сквозь камни и горы.
Дай глоток за любовь, что на сердце моём.
И от этой воды, я бы песни запела,
О которых никто, никогда не слыхал, Если б я по утрам из окошка глядела
На наряды, ещё не проснувшихся скал.
ВУН НВАГЪ ХЬАНА ЧИНАЛ АЛА.
Зи япара ви ван ама,
Ви гъилерикъ вил галама,
Хабар кьадай гафар ама,
Чан зи диде,чан зи диде
Зи сирер за низ лугьуда,
Т1ал гьатайла зи хуруда
Вунахьиз темен ни гуда?
Чан зи диде,чан зи диде.
Рик1 акъатиз вахъ вил гала,
Вуна чурай факъ вил гала!
Вун галачиз вучда гила?
Чан зи диде,азиз диде.
Экуьн кьиляй ишигъ гудай рагъ хьтин.
Берекатдин бегьер гудай багъ хьтин,
Шадвилелди чинал атай нвагъ хьтин,
Вун жагъайдан уьмуьр женнет я,зи яр.
Дагьдин марал,ФАРИЗАТ т1вар алай руш!
Мулдин цуьк хьиз гьикьван иер аквазва!?
Ви сесинин ван хьайила ц1уразва,
Лезги ч1алаз дамах гайиди язва
Дагъдин марал-Фаризат т1вар алай руш!
Заз авайди ви фикир туш,делил я-
Гьайиф хьи заз авайди тек кьве гъил я.
Ваз багъишиз цуьквед багъни т1имил я,
Дагъдин марал-Фаризат т1вар алай руш!
Ч1улав ч1арар ганва ваз махпур хьтин,
Гъетер авач,ви пелевай нур хьтин,
Къизилгуьлдин цуьк къеневай т1ур хьтин,
Дагъдин марал- Фаризат т1вар алай руш!
Мулдин цуьк заз цавун нвагъ хьиз аквазва,
Майдин вацрал шад я ама, шедайвал.
Адан рангар гамун фура за тазва,
Вегьей чилик бахтунин пай жедайвал!
Са чилин бегьер я чун.
Бахтар жедач инсандиз
Хайи чилни,цав такваз.
Къфизва зун ватандиз
Рик1е фулни ц1ай аваз.
Патарал алайбуруз
Дагълари эверзава-
Вегьез гамар гьар гатуз,
Квел вил алаз жезава.
Агакьайла чилерал
Кьакьан дагъдин буй авай,
Ц1арц1ар гузвай вилерал
Нахъвар кьаз хьанач завай.
Заз цуькверни къуьрезва,
Чир хьана жал абриз зун?
Чин дувулар сад жезва-
Са чилин бегьер я чун.
Мегьман хьайи бахт.
Акъваз лагьанач за яр,ви камариз
Гьазур хьана фидайла вун яргъариз,
Чидачирхьи гьикьван залам кар ят1а,
Яргъара хьун гьикьван залам пар ят1а.
Яб ганач за зи гьефесдин хиялдиз,
Лагьанач за акъваз,фимир зи ярдиз,
Ахквадачирди вилериз чидачир,
Ам шадвилив ац1анвай зи дуьне тир.
Рик1ин къене авай хиял чинтийир,
Мегьман тирт1а бахт, рик1елай фин тийир?
Зи фикирар алатзава рекьелай.
Мегьман хьайи бахт физавач рик1елай.
Тадани ик1, тадани перишан яз,
Кана алахьайхьтин ц1аюн лишан яз?
Ви рик1ел хер хьанат1а жал, пашман яз?
Зи сивел къвер жедат1а мад,чидан ваз?
Герек я вун,шадвал рик1е авайла,
Гьак1ни сефил йикъар кьилел атайла.
Ширин я вун вирт1едилай заз диде,
И дуьньяни к1анда вун амаз диде.
Гумир Аллагь,гумир
Заз сефил йикъар,
Зи вилерал гъимир
Рик1 паддай нахъвар.
Ракъин нурар кьандай
Гьамиша кьилел,
Гюзел тир ижрандай
Нюк1верин ванцел.
К1ан я,к1ан я, к1ан я
Цаварни,чуьллер,
Багьани масан я
Заз чими рик1ер!
Зун гъетер квахьай цав хьиз ава.
Вун аквадай са югъ гана заз,
К1анивал вуч ят1а чирна заз.
Жезавач вахъгалаз мад рахаз,
Вучда за и дуьньядикай мад? 2 раза.
Зун гъетер квахьай цавхьиз ава,
Йикъар йиферни мич1из ава.
Зун ацахьзавай къавхьиз ава,
Т1илиярхьиз накъвар физава.
Стишок на лезгинском языке
Чун лекьер я. Чаз, лекьериз, сергьят чидайд туш,
Гьава чиди, ракъар чибур, дагълар чибур я.
Къузгъунривай мублагъ цавар кьегьят жедайд туш,
Дуьз аранар, тик синерни сувар чибур я.
Чун лекьер я. Чаз, лекьериз, сергьят чидайд туш,
Виняй вири аквазва чаз: багъри ерияр,
Мублагь чилер эк1я хьанвай Касдилай Къафдал.
Къацу багълар, нехирарни лацу суьруьяр…
Девлетлу я лек1рин ватан малдал, алафдал.
Виняй вири аквазва чаз – багъри ерияр.
Хъвер къвезва чаз: хуьшреканри ягъзава гьалар,
Чип1ер ягъиз пайзава чи девлетар чпиз.
Эк1я женни кьил агъузна тик синер, гъурар
Жанавуррин к1урарик гьич чпел айиб гъиз?
Хъвер къвезва чаз: хуьшреканри язава гъалар.
Чун ц1аяр я. Чаз, ц1аяриз, часпар чидайд туш.
Аллагьди хуьй! Акьалт1 тавуй лекьерин сабур –
Чи ах патал чаз шадвилер-гъамар чидайд туш!
Чи лувар я Алпанд ц1аяр хуьдай чи абур.
Шукур Аллагь! Акьалт1 тавуй лекьерин сабур –
Чун ц1аяр я. Чаз, ц1аяриз, часпар чидайд туш!
Залан йукъуз меслят хьана к1унт1ар сад хьана –
Шагьдагъ, Шалбуз хкаж хьана, дагълар сад хьана.
Инсанривай таб гуз жечир мекьериз зурба,
Хвеначирт1а чпин къулар ц1аяр сад хьана.
Кар арадиз акъатдайд я, эвелни эвел
Къуьн къуьневаз къвазна к1анда икьрар сад хьана.
Нехиррикай халкьар жеда, эгер хьайит1а
Уртах рекье шадвилерни гъамар сад хьана.
Ша, чи рик1ер сифте сад жен, к1ан ят1а эгер
Чи аранар, чи гъурарни сувар сад хьана.
Фейзудина чан къурбанддай а бахтлу йикъахъ,
Акунайт1а вири Алпанд халкьар сад хьана.
Шарвили! Шарвили! Шарвили!
Герек тирла женгериз
К1елед Хевел къведа чун ваз пуд сеферда эвериз:
Шарвили! Шарвили! Шарвили!
Фад хкаж хьухь пурариз –
Душманд хура къвазнава чун къилав гана турариз!
Шумуд къузгъун атанай чи чилерал,
Зи лезги халкь магълуб хьанач дарвилиз.
Лигим хьана чун баркаллу женгера,
Чахъ ц1ай хьтин чи руьгь хьана – Шарвили.
Рухвайрикай хьана чилиз файдаяр,
Лезги чилихъ темягькарар терг хьана.
Душманд хура къвазна Къванцигадаяр,
Зи яйлахни гъейри к1вачиз верг хьана.
Шарвили! Шарвили! Шарвили!
Герек тирла женгериз
К1елед Хевел къведа чун ваз пуд сеферда эвериз:
Шарвили! Шарвили! Шарвили!
Фад хкаж хьухь пурариз –
Душманд хура къвазнава чун къилав Гана турариз!
Зи чил, вун ни къазунна,
Бахтсуз лиъ хьиз бед малдин?
Халкьдивай ни жузуна?
Ам фенд я гьи камалдин?
Я вун як1ун тике я
Кьасабчидин гъилевай.
Пч1и темягь еке я,
Вунни куьк я вижевай.
Кьулан вац1ун гапурди
Вун кьве патахъ падзава,
Бахтлу жедай акурди
А вахт, зи халкь садзавай.
Рик1 кьве пайна, кьве пайна эл,
Ч1ур хьана чи пакадин гел.
Яраб, зи чил, на эхда гьик1,
Вегьенвайла жуьгьенрал рик1?
Бедендихъай къакъудна кьил,
Набут хьанва зи хайи чил.
Чи шагьдамар, чи Кьуланвац1,
На бедендай акъудна кьац1.
Юкьвай ивид дам финалди
Сагъ са рик1 кьве пай жедайд туш.
Чарадан къул кьуна лугьуз
А къула пак ц1ай жедайд туш.
Кьве мамунай гана лугьуз
Нек1едихъ кьве дад жедайд туш.
Са дидеди хайи касдихъ,
Патан диде мад жедайд туш.
Къул гадарна гъурбатда хьай
Тахтуникай тахт жедайд туш.
Халкь маса гуз къазанмишай
Бахтуникай бахт жедайд туш.
Хайи чиляй авахьзавай
Вац1ухъ гъейри дад жедайд туш.
Халкь сад хьана аквадалди
Лезгидин рик1 шад жедайд туш.
Зи руъгьдин стха Имам Яралиеваз
Къекъвемир куь Шарвилидихъ –
Кьегьалар чи арадава.
Барка алай кар виридахъ,
Инкар тежер чарадавай.
Аламатдин акурла кар
Ик1 раханай са философ:
Чилел анжах зурба халкьар
Жеда тийиз чпиз инсаф.
Кьурт1а эгер са и лишан,
Халкь авач хьи чалай зурба:
Сад хьиз я чаз чара-жуван
Чизамачиз диде-буба.
Вуч ят1а пис, вуч я хъсан
Вилик квай зат1 жеда такваз.
Штидай кьаз зурба инсан
Жуван лаш кьаз «т1урар алаз».
Амма физва вилик миллет,
Ц1ийи несил агакьзава.
Дегишиз чи ч1уру хесет
Кьегьалрилай алакьзава.
Лезги тарат1ди гуз лепе,
Хквезва чи руьгьдин девлет.
Дагъни аран, дере-тепе.
Агатзава сад жез, гьелбет.
Шарвилийрихъ къекъвемир куь,
Абур къе чи арадава.
Алпандин чил хьанва экуь –
Цава лезги тарат1 ава!
«К1ват1 хьухь, жемят, К1елед Хевял!» –
Лезгистанда чк1анва ван.
Шарвилидиз кьакьан тимтал
Хкажиз гьваш гьарда са къван.
Мадни гваз ша багъри накьвар,
Лезги чилер агуддайвал.
Ажузвилин ишелд накъвар
Чи рик1ерай акъуддайвал.
Са къван. са къван… акваз-акваз
Къванерикай дагълар хьана.
Са мекв. кьве мекв… накьв чиле тваз
Мекверикай багълар хьана.
Рик1е мурад авачирт1а
Къванерикай дагъ жедайни?
Далудихъ парт1 галачирт1а
Экверикай рагъ жедайни?
Гаф сад хьана агатайт1а,
Мерд лекьерин луж я хьи чун.
Са къастуник акатайт1а,
Т1ем такакьдай гуж я хьи чун!
Лезги чилин махлукь вири
К1ват1 хьайила я гужлу сел.
Мугьманд чина шад я Т1ури,
Чи гарава Ахцягьрин эл.
Лезги чилин кьуд патахъай
К1ват1 хьанва къе лекьре несил.
Т1уридин эл, суфра ахъай!
Т1ям акван, гъваш ви къуьл, ви сил.
Кутунва квез цавук гурар,
К1елез Хевял экъеч1, эллер!
Ра гъуцра бул гузва нурар,
Руьгь гуз к1вачин я Эренлер!
Са кам. виш кам. агьзур к1арцин
Тикдиз фенва гурар цавуз.
Ам эпос я агъзур ц1арц1ин
Кун тийидай, гадара ц1уз!
Гьар са рик1е, куьз лагьайт1а,
А эпосдин ц1арар авай.
Кьегьалринни, дуьз лагьайт1а,
Чанда къастар-ц1аяр авай.
К1ват1дайди хьиз са ц1ам-са ц1ам,
Ц1елхемрикай ц1аяр к1ват1на.
Ц1ар эцигиз ц1арц1ел ц1алц1ам,
Эпосдин пак ц1арар к1ват1на.
Къуьн къуьне турвиляй вири
Чи кар вилик атанва къе.
Барка хьуй ваз Алпан! Т1ури! –
Чи Шарвили хтанва къе!
24.06.2000. Ахцягь шегьер.
Каспидилай Шагьдагъдал кьван
Багълар гуьзел, дагълар кьакьан.
Шагьидар я ви гьар са къван,
Ви паласа, дагъни аран.
Шумуд йисар, дегьзаманар
Чи бубайри хвейи ватан.
Варлу я вун, адлу я т1вар,
Хайи макан, зи Лезгистан.
Тарихдин сан виш агъзур,
Цуьк акъудай зи лезги чил.
Эл-эминда хьанва машгьур
Ви Шарвили, ви лезги кьуьл.
Дагъларикай кьилеллаз ван
Чар булахар авахьзава.
Эминанни Сулейманан
Сес Каспидик акахьзава.
Пачагь Вачэ*, Гьажи Давуд,
Ярагъ Мегьамед т1вар кьакьан,
Кьегьал несил я ви умуд,
Цуькведин багъ, зи Лезгистан.
1992.
_______________
* Вачэ – V1 асирда Алупан гьукуматдин пачагь.
Чи гъилева гуьзел варлу ерияр –
Чи бубайри хвена и чил гана чав.
Уьтквем ва мерд кьегьалар тир багърияр
Лезги чилел сагъ яз хвейи лезги цав.
Амма жив хьиз хайи чил къе ц1разва,
Арасдилай, Куьр вац1алай Кьулан ва-
ц1ал къведалди гъамлу хьана кьуразвай.
(Чи гьакимри авуна чаз иланвал,
Кукуп1ар тир чара муквай ахъагъай).
Чи ерийрай, маканрай чун чкурна,
Чи къубаяр, чи к1елеяр чк1урна.
Кьулан тарциз ягъайди хьиз ятагъан
Дертлу хире лянетдин къван ак1урна.
Шумуд йисар иес квахьай нехир хьиз
Чк1изва чун… гьикьван хьуй бес ахвара!
Пад жезва рик1… ргазва хам чехир хьиз…
Къурбанддин тур хуьзма гьеле къакъара…
Лацу атлу шивдал алаз атана
Цавар падиз, рагар падиз рахана:
«Гаф къачуда, кам къачуда шумудан,
Къарагъ к1вачел, къвазмир умуд ат1ана. –
Лезги чилел сес хтана Давудан. –
Къилав гана бубайрин пак турариз
Хкаж хьухь куьн кьезил юргъа шиверал.
Лайих я куьн уьтквем, машгьур крариз,
Душмандин к1ур гьик1 тан лезги чилерал?
Женг къурмиша зурба къурбанд сувар хьиз
Вегьез душман турарални къиверал.
Гар кткана азад лекьрен лувар хьиз
Япунжияр хкаж хьурай къуьнерал».
Зи Алпандин кхьинар дегь замандин
Чан гъайибур вич гъаргъарви Месрупа,
Цавал кхьей ч1ал ят1а ц1айлапандин,
Я ат1ана чилел куьн шарр1 Алупа?!
Рагъ лувара кьуна дагьдал ацукьай
Гелер ят1а къванцел лекьрен къармахдин?
Лезги рушан кьезил туп1ар галукьай
Нехиш ят1а кьаличадал дамахдин?
Деринбур тир чи бубайрин кьат1унар:
Ц1ал хъукъурдай ламу чепед к1алубар –
Ат1дал2 ат1ай зарийрин пак ат1унар –
Хазина хьиз хвена керед улубар3.
Ч1ал ч1агурна зарийри пак Алпандин,
Гьар гафуниз ягъиз зардин къадакьар.
Чир хьана чаз михьи т1варар кьакьан тир –
Чамагарни, Ужаларни, Давдакьар4.
Алуп, Шар-Вал, Шар-Гир, Арас, Жуван-Шир –
Чир хьана чаз жуван шарар-пачагьар –
Вараз, Вич1егь, Вич1егьан хва Викегь тир,
Арс-Вагьанни Пак Вигьру чи панагьар.
Агъзур-сара гум хьана зи гурмагъдал,
Гьарфар хьана, хат1ар кьакьан дамахдин.
Къванцел ат1ай. ц1алди кхьей табагъдал.
Мидаим я мердвал лезги булахдин.
Алпанд хат1ар лезги чилин тимтал я
Хкаж хьанвай Ра-гъуцрал кьван цавариз.
Алпанд хат1ар лезги церин ст1ал я…
Ц1акулар я къуват гузвай лувариз.
Алпанд хат1ар зи тарихдин улуб я –
Ч1алар ат1ай, гаф хамунал кайибур.
Алпанд хат1ар зи къилих, зи к1алуб я –
Заз дидед ч1ал – руьгьдин девлет гайибур.
Зи къадим ч1ал, лезги чилин мерд булах,
Эсилрин ирс, дидед мани, руьгьдин ах.
Тайифайрин, ваз дуст гьак1 миддяй хьайи,
Гафар ква вак ви рекьиз дуьа хьайи.
Пелазгийрин, персерин гьам индусрин,
Эрмени, туьрк, араб, мадни урусни…
Вири гафар ц1урурна, вун сагъ ама.
Лезги чилихъ кьил тик яз Шагь дагъ ама.
Къуват гана на дидедин лайладиз,
Къуват гана на Шарвили баладиз.
Лекьрен кьиркьир, къив лекьендин, машахдин,
Ширшир я вун дагъдин чарчар-булахдин.
Ви гьар са гаф са къизил я т1емина,
Ч1агурна вун Сулеймана, Эмина.
Шумуд рагъул авахьна ви булахдиз,
Вун бубайри дуьзмишна чи бул ахдиз.
Кард хьана вун элкъвез чилел Алпандин,
Куьрединни, Къубадинни, Шарвандин.
Чил диде я, вун – мани зи дидедин.
Сирлу кьисмет зи эхирдин, бинедин.
Заз кьват гузвай зи руьгьдин дамах я вун,
Зи гуьрз, къалхан, женгина пайдах я вун.
Хва я, лугьуз, шумуд ваз хаин хьана,
Гъуцар, Аллагь маса гур Каин хьана.
Вун к1вачерик вегьена чеб вине тваз,
Тапан т1варар, тапан гъетер къуьне тваз.
Алудайт1а эгер за вун рик1елай,
Къадим гъунн хьиз квахьда зунни чилелай.
Эсперанто, фортран, алгол…
Шумуд ч1алар жезва тесниф.
Амма вучиз къвез-къвез усал,
Зи хайи ч1ал, зи лезги ч1ал,
Вун чи мецел жезва зайиф.
К1ИРИ Бубадин гелерал
Гьелелиг ч1ур акъалтнавач.
Чи к1валерал, чи хуьрерал
Гьелелиг ц1ур акьалтнавач.
Кьулан вац1ун са хел кьванни
Гьелелиг чав гумазама.
Канаб къурун са хьел кьванни
Хьелерганда амазама.
Гьеле сад я къе Дагъустан,
Чун суфрадихъ агудзавач.
Шукур Аллагь! К1валяй жуван
Чун гьелелиг акъудзавач.
Угь-ц1угь авун пака геж я,
Къе хуьн тавур жуван к1вал-йугъ
Ам чарадаз жезвай кьеж я.
Лук1вал жеда чаз хас къуллугъ.
Ак1 тахьурай, пака ваъ! Къе!
Вун ахварай ават, зи халкь!
Чи намусдин женгин рекье
Хуьх девлетни гъейрат, зи халкь!
Гьажи Давудни Ярагъи
Аламачни бес чи рик1ел!
Чи рик1, чи руьгь, кич1 синагъиз
Женгинин шив ала гъенел.
Сада, ягъиз хуруз гъуд, лугьузвай:
«Зун халисан лезгид хва лезги я!»
Кар авачиз мецизни худ гузвай,
Гуя рик1ни михьи са гуьзгуь я.
Кар алайд туш дагъ хьтин бедендал,
Кар алайд туш гафарал ц1алц1ам тир.
Гьалтуй рик1е ц1ай авай бендедал,
Гуя хци дергес кьве рц1ам тир.
Эдеб, тарих сад я чи, стхаяр,
Са Алдан бес гьик1 чна апайда?
Сад хьайила миресар, архаяр,
Чи ватанди мадни цуьк ахъайда.
Ша, тийин гьич нубатсуз идяяр,
Агатин гъил ахъаз, рик1 ачух яз.
Шад хьуй дустар, пехил хьуй мидяяр,
Чи мукьвавал хуьн чна артух яз.
Лезги Ватан – Лекьремака, пак Алпандин чил,
Шумуд мидя, шумуд душман атанай пехъи,
Женгери чи регьимлу рик1 авунай векъи,
Са гъиле тур кьуна хуьдай къелем авай гъил.
Гьар душманди терг авунай, канай чи девлет,
Руьгьдин девлет – чи улубар1 к1ват1из к1валерай,
Килисризни ц1аяр ягъиз, ивид хуьлерай
Сагъ ахкъатнач чи руьгьдин ирс, чи эдеб, сервет.
Атай ч1авуз лекрин чилел гьерабар ч1улав
Гьич са чарни, гьич са къванни тунач чи чилел.
Албисавай2 хуьз хьанач чун, алай чи кьилел.
Алупанда къекъвена ц1ай – Алпандин ялав.
Чи шарруяр3 телеф хьана паклу женгера,
Гьар са арас4 лекьен хьана, къалурнач далу,
Чи вац1арин, чи булахрин йад хьана алу,
Кьуд патахъай парт1ар квахьна гьатна менгера.
Чи зарияр5, микитисар6 чк1ана гъарик1,
Ич1и хьана хуьрер, к1валер, к1елени килис.
Икир ая, чи сигьмесар кьабула, Албис!7
Къванерни кваз кудайла бес пад жедачни рик1!
Бахтсузвилин Хиве-хура хьана чун шумуд,
Шумуд дин чал алт1ум хьана вахтарлай къадим.
Мажус, зердуш, хашни ислам – хьанайт1ан къад дин,
Аллагь сад тир! Къад т1варц1ени авай са умуд.
Амма вучиз ц1айни иви къванай чал яраб?
Чи тахсир вуч тир, эй Халикь! гуз чаз и жаза?
Ирс квадарна, кьве пайна чун дат1ур и къаза
Мус эляда вуна чалай? кумир чи к1араб!
Келледавай мефт дегишна хьанва чун секин,
Чун бубайрин хиреризни ягъиз ава кьел…
Гьинва Муса пейгъамбар чи, гуьгъуьнаваз эл,
Ц1айни вац1ай ахкъудна чун хъийидай эркин!
Чи келлеяр сефигь ийиз акъатна йисар,
Чи бинейриз, чи дамахриз ягъиз пехил ц1ай.
Амма ц1увай куз жедани ц1айлапандин ц1ар!
Тек са чарчи виш дап1арар авурла кук1вар.
Вад агъзур сан вилик жуван эдеб авай эл
Къе суст хьанва пагьливан хьиз ягъай бейгьуьшд раб.
Мус ахварай аватна вун къахрагъда яраб?
Акатайда къакъудиз вун къат хьанва рекьел.
Къарагъ, хкваш лайихлувал, лезгидин дамах,
Чи бубайрин сурарни кваз кузва душманди…
Къуй, зи сурни бамиш хьурай к1евна явшанди,
Эгер закай хайи халкьдин дахьайт1а даях.
1 Улуб – куьгьне ктаб,
2 Албис – Ц1ун гъуц Алпанан са т1вар,
3 Шарру – князь, полководец,
4 Арас – аскер,
5 Зари – шаир,
6 Микитис – алим,
7 Инал: Чи гунагьрилай гъил къачу, чи къурбандар кьабула, Албис!
