Таабаринууд на бурятском языке + видео обзор

Сагаалган. Таабаринууд.
план-конспект занятия (3 класс) на тему

Конспект внеклассного мероприятия, посвященному Сагаалгану

Скачать:

Предварительный просмотр:

МО «Иволгинский район»

МОУ Гильбиринская средняя общеобразовательная школа

Классный час в 3 классе

Тема: «Сагаалган. Таабаринууд»

Автор: Батомункуева Т.В., учитель начальных классов

МОУ Гильбиринская СОШ, Иволгинского района.

Конспект внеклассного мероприятия «Сагаалган. Таабаринууд.»

Цель: знакомство детей с традициями бурятского национального праздника “Белый месяц”

Оборудование: 12-летний годовой цикл (картинки), хадаки, пиалы с молоком, творогом, сметаной, тесты, бурятские костюмы.

Людям надо бы встретиться, чтоб светлее жилось,

Чтоб убавилось горя, чтоб тучнели стада,

Чтобы небо над взгорьем голубело всегда.

Праздник Белого месяца, праздник Вечного месяца.

Только доброе ценится, только в светлое верится.

Сагаан hараар, Сагаалганаар Сагаан hараар, Сагаалганаар

Арад түмэн, аха дүүнэр, амар мэндэ!

1 этап: История праздника:

История этого праздника очень древняя. Отмечать его начали в XIII веке (1267 г) по приказу Хана Хубилая, внука Чингис-хана, в феврале, на границе зимы и весны. В Бурятии в годы Советской власти Сагаалган был запрещен. Лишь в 1991 году он был узаконен как всенародный праздник. Э этот праздник отмечают буряты не только в Бурятии, но и в Калмыкии, в Тыве, в Китае, Японии и других государствах. Сагаалган – так называют его буряты, в переводе означает Белый месяц. Слово – Белый здесь имеет глубокий смысл. В бурятском языке, как и в русском языке, есть такие понятия «белой свет», белая птица, светлая душа и все понимают, что говорят о доброй нашей земле, о вкусной еде и о чистой совести.

В день Сагаалгана обязательно дети должны были поздравить своих родителей, бабушек, дедушек, преподнести им подарки. Первым поздравляли самого старшего в семье. Приветствие было особенное. Младший подходит к старшему и протягивает руки ладонями вверх, показывая готовность принять все хорошее от старшего. А старший кладет свои руки на руки младшего ладонями вниз, показывая, что готов отдать это. Говоря такие слова: Амар Сайн! Потом младший дарит подарки старшему. Эта церемония называется Золголго. Давайте и мы попробуем поздравить друг друга. ( Дети встают, младшие протягивают руки ладонями вверх, а старшие кладут свои руки ладонями вниз).

Хозяйка подносит к гостям угощения пиалу с молоком. Такой обычай означает большое уважение к гостю. Старшие первыми приступают к трапезе. После обильного угощения гости и хозяева обмениваются новостями. А детям рассказывают народные сказки, загадывают загадки.

— Сейчас друг другу загадаем бурятские загадки. Они посвящены 12 годам, каждый из которых имеет название животного по восточному календарю.

Хулгана (Мышь) Буланһаа бултагад гээд, буру хараад мэшэгэд гээ.

Үхэр (Корова) Аргай даргай эбэртэй, аса дүрбэн турууутай, амтан һайхан һүүтэй.

Бар (Тигр): Арын модондо байратай, арбан дурбэн араатай, амитан бухэниие айлгадаг.

Туулай (Заяц): Үбэлдөө саган, хабартаа боро.

Луу (Дракон): Агаар тэнгэреэр дуулидэг, алтан бумбэгэ толгойтой, аянгын hомо гуйлгэдэг

Могой (Змея): Ута эреэн бэетэй, уулзаhан бугэдые сошоодог, ута хэлэтэй.

Морин (Лошадь): Дуутай дурбэн туруутай, дурам хара нюдэтэй, тургэн – түргэн хатардаг.

Хонин ( Овца): Дүн сагаан бэетэй, дугы сагаан hуултэй, даргажаганатар маарадаг.

Бишэн (Обезьяна): Yндэр модондо байратай, банан жэмэс эдеэтэй, уузаhан бугэдые дууряадаг.

Тахяа ( Курица): Сахир мэлигэн ундэгэтэй, сахариг тухэреэн нюдэтэй.

Нохой (Собака): Хон-хон дуутай, хондолой дээрээ дэгээтэй, хото.хорео hахигша.

Гахай (Свинья): Үбдөөгүй аад – ёолодог, үгы болгоогүй аад- бэдэрдэг.

Следующий этап нашего урока это викторина – вам нужно будет быстро, четко, ясно ответить на 12 вопросов. ( Тесты раздаются ученикам )

1. Кто является автором гимна Бурятии «Таёжная, озёрная, степная»:

2. Большое колесо времени:

3. Перечислите молочную пищу:

4. Бурятский национальный праздник:

5. Бурятские национальные игры:

6. Какие виды спорта входят в «Эрын гурбан наадан» перечислите:

1. стрельба из лука

7. Белый старец зовется:

8. На Руси для сохранения молока в сосуд запускали:

9. Какой стихии соответствует белый цвет:

10. Белый месяц нынче будет

11. Какой металл считается национальным металлом бурят:

12. Государственный флаг Республики Бурятия составляет:

4. Викторина для родителей:

Пока наши дети отвечают на вопросы, проведём викторину для родителей.

11. Самое дорогое угощение бурят почетным гостям? (Т ѳѳ лэй)

12. Как называется детский журнал на бурятском языке? («Одон»)

5. Подведение итогов, рефлексия.

Народная традиция почитания, уважительного отношения к старшим, к родителям – очень древняя и по справедливости достойна всяческого поощрения. Любите своих родителей, уважайте их!

— Да будет наступивший год спокойнее уходящего,

Да воцарится в наших домах изобилие и тепло

Чтобы не было ненастий,

Лишь здоровье, радость, счастье-

Были бы под крышей вашей! С Белым месяцем! Сагаан hараар! Сагаалганаар!

По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Сагаан Һарын халуун амар мэндэ!Мэндэ!Муноо жэлэймнай сагаалганай темэ: «Эрэ хунэй нэрэ соло ургэел даа ».Манай жюриин гэшуудтэй танилсагты.Сагаалганай найр наадан соо маанадтаа хубуу.

Здесь содержится демонстрационный материал для проведения праздника Сагаалган. План-конспект праздника, который способствует расширению знаний детей о родном крае, коренных народах нашей республики, т.

Этот материал позволяет учащимся познакомиться с обычаями и традициями прзаднования Сагаалгана и Масленицы, реализуют творческие возможности детей.

Источник

Facebook

Буряад Соел Солбон Санжиев

Таабаринууд
1) Арбан солдат арадаа мульhэ ургэлоо
2) Алсайхада булсайба, ангайлгахада-оробо
3) Норгодожо норгодожо Норжомынхи руу шэхэжэрхибэб.
4)Удэртоо гуя руугаа hанжаад байдаг, hуниндоо нухэ руугаа ородог. Юм бэ эдэ, таагты даа.(wink)

Энэ таабаринууды таажа шадаха хун-зон би гу?

Буряад Соел Солбон Санжиев

DOCS.GOOGLE.COM

Буряад Соел Солбон Санжиев

Дмитрий Сойер Кушеев добавил 2 новых фото в альбом «Pictures from My Life».

Доброго времени суток, мои дорогие земляки!

От всей души благодарю сотрудников любимой народной газеты Буряад Унэн, лично Сарюна Эрдынеева и Бэлигто Цырендоржиева за Ваш профессионализм и искреннюю любовь к своей работе!

Буряад Соел Солбон Санжиев

Татьяна Никифорова

Кто хочет ещё одну трубу?!

Много вопросов по фенольному озеру. Почему Администрация, Правительство не решает. Они ждут заключения государственной экспертизы, это основное для них. Но важность и необходимость общественной тоже есть, а тем более официальным лабораторным исследованиям. В нашем городе их проводить просто отказались. Почему спрашивается?!

Сейчас для нас очень важно собрать на лабораторные исследования, причем как можно быстрее. Будут проверяться грунтовые воды в трёх местах, непосредственно отходы фенольного озера и исследования почвы на прилегающей территории. Только на исследования необходимо 211 тыс.руб.

В течение двух месяцев представители инициативной группы ходили по депутатам, предпринимателям, но отклик совсем небольшой. Было собрано около 30 тыс. Руб. Поэтому приняли решение обратиться к людям. И мы очень рады, что вы нас слышите и поддерживаете, 3900 руб. уже собрано. Благодарим за поддержку!!

Всего 1000 человек по 350 руб или 350 человек по 1000 руб и сбор закрыт, а если будут остатки, то направим на наш общественный лес!!

Это наш город, нам здесь жить и просто необходимо это сделать!!
Я свой вклад в сохранение воздуха внесла!

Карта сбербанка
4817 7601 1845 0786 Дармаев Дмитрий Дугаржапович
Все отчеты размещены в группе.

Источник

Таабаринууд, оньhон угэнууд эхин классудта

Бусахадаа бархирдаг. (са h ан)

2. Нюдэгуй аад, уйладаг,

Гал могой заяашатай,

Гансаараа ябадаг табилантай. (h ара )

Тоолоноб, тоолоноб тоогуй. (одо мушэд)

6. Мандагар томо бэетэй,

Маяа жалжагы хултэй,

Бамбагар нэхы дэгэлтэй

Бардам зантай арьяатан. (баабгай)

7. Са h ан шэнги сагаахан,

Сахилза шэнги хухэхэн,

Хооруу шашаг хуухэн. (шаазгай)

Хоерынь хоол бэдэрнэ,

Хоерынь холо ойрые хэмжэнэ.( гар, хул)

9. Дээдын хубууд дурбуулээ,

Дэдын баабай гансаараа. (табан хурган)

10. Дундахинь дун хара,

Ду h аамалынь бэлтэн хара,

Хизаар дээрээ хилгаа h ай,

Узуур дээрээ у h этэй. (нюдэн)

11. Хулгуй аад, ябадаг,

Толгойгуй аад, тоолодог.(часы)

12. Эсэгын хубууд бултадаа

Нэгэ малгайтай. (стол)

13. Хамаг юумэн h ээ бага аад,

Халуун далайда тамардаг. ( шанага)

Хара хууртэй. ( карандаш)

15. Нар h ан бэшэ аад, набша h атай,

Дэгэл бэшэ аад, оемол,

Хун бэшэ аад, хоорэдэг. (ном)

16. Годи – бэди гуйдэлтэй,

Гое шара дэгэлтэй. (унэгэн)

17. Убэл болоходо саган,

Хабар болоходо боро. (шандаган)

18. Унтаагуй аад, хурхирдаг,

Убдоогуй аад, еолодог,

Гээгээгуй аад, бэдэрдэг. (гахай)

19. Далан дабхар хубса h атай,

Дундаа шагтай. (капуста)

20. Гэр соо далан хубууд h ууна,

Гэрынь уудэшьегуй, сонхошьегуй. ( угэрсэ)

21. Эрхын шэнээн бэетэй,

Эрэ хонгор дуутай. (зугы)

22. Эреэгшэ унеэн эрьелдэ

Эрьелдэ h ээр таргалба. (ноо h о ээрэхэ)

Ундэгэн сагаан бэетэй. ( галуун)

24. Хар – хар дуутай,

Хара торгон дэгэлтэй.( турлааг)

Хара аяганууд мухариба. (мориной мур)

Урхоор гараба. (утаан)

27. Урдаа h эрээтэй,

Хойноо ташууртай. (Унеэн)

28. h арьдагта h арьмай дэгэл улгоотэй. ( шэхэн)

Дуроогуй эмээл байхагуй,

Дуримгуй бэшэг байхагуй.

Ехэ юумэтэй байнхаар,

Ехэ h ургаалтай бай h ан дээрэ.

Эхилбэл, дуу h аха хэрэгтэй,

Бэдэрбэл, олохо хэрэгтэй.

Ехэ юумэтэй байнхаар,

Ехэ h ургаалтай бай h ан дээрэ.

Эхилбэл, дуу h аха хэрэгтэй,

Бэдэрбэл, олохо хэрэгтэй.

Ажал хэхэдэ – ама то h одохо.

Ажалгуй h уухада – аяга хоо h одохо.

Эрдэмтэй хунэй хэлэн зоолэн,

Эмшэ хунэй гар зоолэн.

Эдээр бэеэ шэмэглэнхаар,

Эрдэмээр бэеэ шэмэглэ.

Буурал h аа угэ дуулагты,

Бусал h ан h аа ама хурэгты.

Хун h оо жэшээ абагты,

Худэлмэри h оо дуршэл абагты!

H охорынь дулиигоо наадалба.

Дутые хаража дурбэ хонобо.

Хурдан мориной туруун хунгэн,

Хурса хутагын эри хунгэн,

Худалша хунэй хэлэн хунгэн.

Томоотой хун тодоор хэлэдэг,

Бодолтой хун бодотоор хэлэдэг.

Ухаатай хунэй тархи h онор,

Уран хунэй хурган шуран.

h арьмай дэгэл хуйтэн,

h айрхуу хун тэнэг.

Ажалша хун хэ хэ h ээр урмашаха,

Залхуу хун h уу h уу h аар эсэхэ.

Номер материала: ДБ-173161

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Подарочные сертификаты

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.

Источник

Таабаринууд
творческая работа учащихся

Скачать:

Предварительный просмотр:

1. Үбэлынь хүнжэлтэй унтанам, нажарынь хүнжэлгүй унтанам.( Ангара мүрэн )

2. Харахада дүтэ, хазахада холо. ( альган )

3. Эжынгээ үгэһэн тоһые эдижэ болохогүй. ( альган )

4. Эрэг зэрэг эндэ тэндэ.( архиншан )

5. Нэгэниинь дуугарна, хоёрынь шагаана, хоёрынь ябана.( аман, нюдэн, хүлнүүд )

6. Саб сагаан сахалай, саһан шэнги папалай. ( айрагай тоһон )

7. Алтан жалгын үбһэ амталжа ядабаб.( альган )

8. Хоёр үриие тэжээдэгби, хубараг шэнги хубсаһатайб, хулда томо бэетэйб. ( ангир )

1. Могой модо орёогоо.( бэһэлиг )

2. Буржагар хуһан бэетэй, буруу ургаһан шудэтэй.( борной )

3. Монсогорхон хүбүүн моринһоо хурдан.( буугай тобшо )

4. Тархайн табан хүбүүн нэгэ гэртэй.( бээлэй )

5. Тархи дээрэмни табжархай һомон бууна,

Тангайгаад унанагүйб,таатай зохид байна.( бороо )

6. Мүнгэн шанагын дуун,

мүхөө эреэхэн аягын дуун

нуга нугын оёроор дуун.( баха дуугарха )

7. Хүг-хүг гэхэдээд, хөөхэтэйхэн айрагыетнай халаахаб даа.( бүбөөлжэн )

8. Нянгас, нянгас шубуун найман мүрэнэй уһые ууна, саһан сагаан уулада мүрөө гаргаад ябашаба.( биирэ )

9. Мэдэдэгтэ мэргэн һохор, мэдэдэггүйдэ эреэн һохор.( бэшэг )

10. Борогшоной толгойдо бургааһан ургаа. ( бугын эбэр )

11. Асатай модые алтан могой оройгоо. ( бэһэлиг )

1. Гэрэй хойно гэдэгэр нарһан.( гэзэгэ )

2. Ехэ гэр, ехэ гэр соо бага гэр, бага гэр соо балшар хүүгэд.( гутал, оймһон соохи хул )

3. Гээгээгүй аад бэдэрдэг, гэмтээгүй аад, ёолодог.( гахай )

4. Хүүр, хүүр дуутай, хүхэ торгон дэгэлтэй, галл шара нюдэтэй, газа ябаха ёһотой. ( гулабхаа )

5. Гуламта соо алтан сэсэг.( гал )

6. Улаагша үнеэн, харагша үнеэн хоёр бэе бэеэ долёолдоно.( гал тогоон хоёр )

7. Гэрэй хойно гэгээн һүүл.( гүрлөөтэй үһэн )

8. Сагтаа сагаан, угтаа улаан богтоо боро.( гүрөөһэн )

10. Улаахан хүбүүн улаа нэхэһээр ошон ошобо.( галай ошон )

11. Шэл нюдэтэй, шэрэм хототой самсаал толгойтой.( гэр, сонхо, пеэшэн )

12. Дүршэл ехэтэй дүрбэн баатар, хоёрынь хоол бэдэрнэ, хоёрынь холо ойрые хэмжэнэ.( гар, хул )

13. Хара далай дээрэ хабтагай шулуун.( газар хахалха )

14. Анги, ангидаа арбуулаа, аняарлаад табибал-хоюулаа ( гутал, хүл )

15.Үбдөөгүй аад, гэншэдэг,

Үгы хээгүй, аад, бэдэрдэг. ( гахай )

16.Ута хүзүүтэй, үндэгэн сагаан бэетэй. ( галуун )

17. Табан аха дүүнэр нэгэ нэрэтэй. ( гар )

1. Алаг хонин хэбтэн таргалаа.( дэлхэй )

2. Дайда дээрэ үндэһэгүй юуб?( дабһан )

3. Шамһаа бага аад, шамай даагааб.( дүрөө )

4. Хоёр түрэлтэй юун бэ? ( дальбараа )

5. Холые дүтэлүүлдэг, хонииень танюулдаг. ( дурамбай )

1. Алтан мүнгэн суурга арбан хоёр тулхюуртэй.( жэл, 12 һаранууд )

2. Сал буурал баабайтай,

Һанаа түбшэн хүбүүтэй,

Нарай нялсагай ибиитэй

Бии үгыгөө гайхуулһан,

Бэрхэ хара басагатай.( жэлэй дүрбэн саг )

3. Ярбагар басаган жабар өөдэ гүйбэ. ( жараахай )

4. Арьягар шара нарhан 12 гэшүүhэтэй. ( жэл )

1. Дэрэ дээрэ дэмы бэшэг, унтари соо уймар бэшэг.( зүүдэн )

2. Шамһаа заахан хүн шамай хубсалуулаа.( зүүн )

3. Бага нуур соо бадма сэсэг.( зула )

4. Улан буруу сагаан бойлторготой.( зүрхэн )

5. Эрхы шэнээн бэетэй, эрэ хонгор дуутай.( зүгы )

6. Бүр-бүр дуутай, боро торгон дэгэлтэй хар-хар дуутай, хара торгон дэгэлтэй.( зүгы )

7. Түб түхэреэн нюдэтэй.( зүүн )

8. Гуулин хорёо соо гунжан үнеэн шарбаба.( зула )

9. Хамаг алтаяа ханшартаа няанхайб, бүхы мүнгэеэ бэедээ няанхайб.( загаһанай

10. Һайхан басаган нэгэ нюдэтэй. ( зүүн )

11. Эшэгэн шэнги һүүлтэй, элжэгэн шэнги шэхэтэй, миисгэй шэнги һабартай, морин шэнги дотортой, тэмээн шэнги уралтай, тэрэлжэ боро нютагтай. ( зумбараа )

1. Манайда тарган хүн ерээд, бай байһаар туранхай болобо.( календарь)

2. Шанха дээрээ хоолойтой, шэрэмэл булад шүдэтэй, шэниисэ таряан хоолтой. ( комбайн )

1. Галда шатадаггүй, уһанда шэнгэдэггүй.( мүльһэн )

2. Гахайн гуя ганзагалжа ядааб.( мүльһэн )

3. Мянган сагаан хонид соо мархан сагаан хуса байна.( мүшэн )

4. Харгы руу хара аяганууд мухарилдаба.( мориной туруун )

5. Харахан буруу яһан хототой.( мойһон )

6. Алтан орёодоһо алхажа ядааб.( могой )

7. Ойдо оодон нохой хусаба.( модо сабшаха )

8. Нариихан хүбүүн нара харадаггүй.( модоной гол )

9. Тоб-тоб тобшонууд, толгой дээрэм унаба.( мүндэр )

10. Дото газарай хүүхэн долоон дабхар хубсаһатай.( мангир )

11. Хара элжэгэн яһан хототой.( мойһон )

12. Түлгэниинь ошоод, түглэгэрынь үлэбэ.( модоной набшаһанай уналга )

13. Эсэгын гурбан хүбүүдэй нэгэниинь үе наһандаа зоболонтой, хоёрдохинь зундаа зоболонтой, гурбадахинь үбэлдөө зоболонтой.( морин, шарга, тэргэ )

14. Зундаа ургадаггүй зургаан сэсэг үбэлдөө ургана.( мүшэд )

15. Тэнэг үбгэн тэнгэри өөдэ һүрөө.( мужа )

16. Дүрбэн аха дүү бэе бэеэ хүсэнэгүй. (мөөр)

1. Газаа агта морин, гэртэ аргамжын үзүүр.( наранай туяа )

2. Газаа галзуу баабай, гэртэ аргамжын үзүүр.( наран )

3. Орёо морин огторгойдо, ургын үзүүр гэртэ.( наранай туяа )

4. Урдаһаа нааша зүдхөөб, унтаашаниие бодхоогооб, үгырөөшэниие баяжуулааб.( наран )

5. Адхахада адха дүүрэхэгүй аад,табихада тала дүүрэдэг.( нюдэн )

6. Аяга соо алаг булаг.( нюдэн )

7. Далай соо дааган ороод, дааганииень зобоогүй – далайнь зобоо.( нюдэндэ бог орохо )

8. Монсогор шулуун, моринһоо хурдан.( нюдэн )

9. Шамһаа бишыхан аад, шамай диилээб.( нойр )

10. Эреэгшэ хонин эрьелдэ эрьелдэһээр таргалба.( нооһо ээрэхэ )

11. Хон-хон дуутай, хондолой дээрээ дэгээтэй.( нохой )

13. Хүдөөдэ хүхэ тохом.( нуур )

14. Уута бэшэ аад, оёдолтой уляаһан бэшэ аад, намаатай, улад бэшэ аад,үгэтэй.( ном )

15. Хаанай үхэр хамагаараа бэлшэбэ, харагшан, эреэгшэн хоёр газаа үлэбэ.( нүүдэл шубуудай бусахада, хирээ шаазгай хоёр үлэдэг )

16. Түхэреэн улаан хүбүүн түби дүүрэн алдартай.( наран )

17. Талын ганса модонһоо, табин даранса хуулабаб.( ном ираха )

18. Эзэндээ бэрхэ соохор.( ном )

19. Шүдэгүй айлшанай ерэхэдэ, яһагүй мяха шана.( нарай хүүгэд )

20. Гайхамшаг ехэ бэетэй, газарта хүрэмэ дэлhэтэй. ( наран )

21. Алда ута бэетэй, алтан шара толгойтой. ( наран сэсэг )

22. Һонорые гоёодог, һохорто туһалдаг. ( нюдэнэй шэл )

23. Алаг морин аргамжатай, аргамжын үзүүр гэртэ. ( наранай туяа )

24. Эхынгээ үгэһэн хоёр алта эды болотороо хараагүйб. ( нюдэн )

1. Үһэтэй сэмбэ, үһэгүй сэмбэ.( огторгой газар хоёр )

2. Ойдо шоно улиба.( ойдо һүхөөр модо сабшаха )

3. Ябанам, ябанам- мүр гаранагүй, отолном, отолном – шуһан гаранагүй.( онгосо )

4. Мингай – мингай – мингаргаа, мянган түмөөрөө согсоргоо.( орооһоной бусалха )

5. Түмэн хонинь бэлшээд ябашана, түнтэгэр хусань унтаад хосорно.( одо мүшэд, хээрэ хоноһон һара )

6. Буруугаа хүтэлбэ,боохолдойгоо шэрэбэ.( оёдолой машина )

1. Зундаа һэрюусүүлдэг, үбэлдөө дулаасуулдаг.( пеэшэн )

2.Манай эжы далан халааатай.( пеэшэн )

3. Малаан морин, магнай соорхой, соохор морин, сохо соорхой.( пеэшэнэй амһар )

1. Харахада хайрсаг аад, дуугардаг.( радио )

2. Амагүй аад, абяа гарадаг.( радио )

1. Атан тэмээн ангас гэбэ, аргамжын үзүүр ялас гэбэ.( сахилгаан )

2. Далайн саана дааган шарбаа.( сахилгаан сахилха )

3. Утаагүй гал.( сахилгаан )

4. Үбэлынь «ошоё» гэдэг,хабарынь «байе» гэдэг.( саһан )

5. Хүбэн сагаан хүнжэл хүдөө талые хушаба.( саһан )

6. Алтынь абаад, абдарынь хаяа.( сэмгэн )

7. Баабайн дүрбэн хүбүүн нэгэ малгайтай.( стол )

8. Дүрбэн аханар нэгэ малгайтай.( стол )

9. Гэрээр дүүрэн улаан шагай.( сог )

10. Гурбан жэлдэ үгы болоод, гунан соохор морин ерээ.( суг мшэн )

11. Сагаан хүбүүн ерэхэдээ, даруухан, хэбтэхэдээ дуугай, бусахадаа уйладаг.( саһан )

12. Мүльһэтэ нуур модон эрьетэй.( сонхын шэл )

13. Эсэгын дүрбэн хүбүүд бултадаа нэгэ малгайтай.( стол )

14. Ябахагүй аад, дүрбэн хүлтэй.( стол )

15. Дүрбэн хүлтэй,дүгнэгэр хүзүүтэй.( стул )

16. Хара һамган хана һахиба.( суурга )

17. Арбан дабхар хадые али мориншни дабаха юм? ( самолёт )

1. Абын хүнжэлые эбхэжэ барахагүй.( тэнгэри )

2. Гунан бухын дуун һайхан, гурьбалаа юртэмсын абяан һайхан.( тэнгэриин дуун )

3. Добо тойроод долоон нүхэн.( толгой )

4. Харахада дүтэ аад, хазажа болохогй.( тохоног )

5. Үндэр һамган үрөөһэн нюдэтэй.( тэбэнэ )

6. Газар доро шара тоһон.( тарбаган )

7. Шамһаа бишыхан аад, шандаган малгайтайб.( түгсүүл )

9. Бухын эбэр бужага улаан.( тибһэнэй эшэ )

10. Гунжан үнеэнэй хэбтэһэн газарта гурбан жэлдэ ногоон ургабагүй( түүдэгэй һуури )

11. Лаб тохом тохоотой, лабшын дабаан дабаатай, хужарай голдо ороотой.( тогоо нэрэхэ )

12. Түгдэгэр харые түймэр эдибэ.( түмэр дээрэ тогоон )

13. Жэн торгон захагүй жэжэ һубһан нүхэгүй.( тэнгэри мүшэн хоёр )

14. Түнтэгэрхэн һамган түмэн мүнгэтэй.( тибһэнэй хонхо )

15. Манай гэрһээ утаан гарана, мангирай тархида гал аһана.( тамхи татаха)

16. Найган байһан модон, наян хоёр һалаатай, һалаа бүридөө буурсагтай,буурсаг бүридөө үндэгэтэй.( таряан )

17. Хүсэгүй тэмээн хүдөө гол гараба.( тэргэ )

18. Могой шэнги хүзүүтэй морин шэнги арьбантай, барас шэнги зогдортой, хулганаан шэнги шэхэтэй, туулай шэнги хамартай.( тэмээн )

19. Һүрэг олон тоонууд сооһоо һурагшын эгээн дуратайньбэ.( табан )

20. Эжытэеэ уулзанаб, энеэлдэнэб, ярилданаб. Хараа бараань харагданагүй, гараа барилсахын аргагүй.( телефоноор хөөрэлдэхэ )

21. Найган найгаа модониинь наян хоёр һалаатай, һалаа бүреэ уурхайтай, уурхай бүреэ үндэгэтэй.( таряан )

22. Энгүй ехэ, тэнгүй хүхэ.( тэнгэри )

23. Амагүй аад лэ, эдимхэй хүлгүй аад лэ, гүйдэлтэй.( түймэр )

24. Эрьюу эреэгшэнэй һү уугаад, эрьюу боложо зоболойб. Мухагшанай муу шүүһэ залгяад, мунхаг боложо зүдэрлэйб.( тогооной архи )

25. Мүльһэн дээрэ мүшөө тооложо ядабаб.( таряа сохихо )

26. Зээрдэ морин тэбдэн харайгаа, хара тохомоо хаян харайгаа.( түймэр )

27. Түмэр могой түбиие орёогоо. ( телефон )

28. Буутайнда буга буудаба, булагай эхинһээ гал гараа. ( тэнгэриин дуун, сахилгаан )

29. Холые ойртуулдаг, хоёрые уулзуулдаг, хоолойнь утаһан. ( телефон )

30. Адхын шэнээн бэетэй, алдын шэнээн хоолойтой, альганай шэнээн хэлэтэй. ( телефон )

32. Эгээ заахан бэетэй, эзэндээ захирха шадалтай. ( түлхюур )

33. Гунан бухын хэбтэридэ ногоон ургахагүй.( түүдэгэй һуури )

1. Баабайнь «ябая» гээ хүбүүниинь «хэбтэе» гээ, басаганиинь «байе» гээ.( уһан, шулуун, хуһан )

2. Гарта барижа болохогүй, галда шатахагүй, газар дэлхэй дүүрэн.( уһан )

3. Хаһагүй мориие хаажа, боожошье ядааб.( уһан )

4. Абадаа хүрэнэб, эжыдээ хүрэнэгүйб.( урал )

5. Улаан хада, улаан хадын саада тээ сагаан хада, сагаан хадын саада тээ улаан хүбүн.( урал, шүдэн, хэлэн )

6. Тэнгэри өөдэ түмэр гэшхүүр.( утаан )

7. Үүдээр ороод, үрхөөр гараа.( утаан )

8. Хүхэхэн басаган хүдөө гараһаар бусанагүй.( утаан )

9. Сабшахада, сараа гарадаггүй, губшахада, гурьба гарадаггүй,

Хэршэхэдэ, хэб гарадаггүй.( уһан, онгосо )

10. Хүлгүй аад, гүйдэг,хүрзэгүй аад малтадаг.( уһан )

11. Хара торгые хайшалжа болохогүй.( уһан )

12. Ута хара мориие ургаар барижа болохогүй.( уһан )

13. Түмэр бахана, тэнгэри тулаба.( утаан )

14. Ахань дүүгээ хүсэхэгүй.( ута тэргын мөөр )

15. Хара бурууе хаажа ядабаб,улаан бурууе уяжа ядабаб.( уһан, гал )

16. Түмэн хара хониёо түмэр шэлбүүһээр хуряана.( уһа абаха )

1. Гэм хээгүй намайе гэдэргэ уруумни үдьхэлнэ.( футбол )

1. Аха дуу хоёр бэе бэеэ хүсэжэ ядаа.( һара ба наран )

2. Гар хүлгүй аад лэ, үүдэ онгойлгодог.( һалхин )

3. Мүльһэн дээрэ мүнгэн шагта аяга.( һара )

4. Мүльһэн дээрэ мүнгэн тобшо.һ( һара )

5. Үрхэ дээрэ үрөөлэ хилээмэн.( һара )

6. Хадхахада шуһагүй ябахада мүргүй.( һүүдэр )

7. Хадын саанаһаа халзан хонин маараһаар ерээ.( һара )

8. Хара нохой модон һүүлтэй.( һүхэ )

9. Ой соо оодогор нохой хусаа.( һүхэ )

10. Алтыень абаад, абдарыень хаяа.( һамар )

11. Торхонь тос гээ, тоһониинь ялас гээ.( һамар )

12. Тоһыень эдеэд, торхыень хаяба.( һамар )

13. Ойроһоо бишыхан, холоһоо мандагар.( һүүдэр )

14. Бишыхан боошхын мяхан амтатай.( һамар )

15. Бургааһан дээрэ-нарһан, нарһан дээрэ-хуһан,хуһан дээрэ-хонин.( һэеы гэр )

16. Тэнсүүриеэ алдаһан тэнэг баатар.( һогтуу хүн )

17. Будаашье һаа, хара,булаашье һаа,эли.( һүүдэр )

18. Гэзэгэнь ногоон, гэдэһэниинь сагаан.( һонгино )

19. Дэн-дон гүүлээд, дэрэ дээрэш хэбтүүлжэрхихэб.( һүнэй архи )

20. Хадын саанаһаа халзан хуса бултайба.( һара )

21. Амитан гэхэдэм хүн хэбэртэй, хүн гэхэдэм амитан хэбэртэй.( һармагша )

22. Эрхын шэнээн бэетэй аад, эжыгыемни бархируулаа.( һонгино )

23. Зэд тогоон соо жэмэстэ эдеэн.( һамар )

24. Хотоор дүүрэн хонид соо хоёр хуса.( һара, наран )

25. Долоон үнгэтэ тэнгэриин хүбүүн. ( hолонго )

26. Булаг тойроод бургааhан. ( hорьмоhон )

27. Хорёогоор дүүрэн хонин соо хуба шара хуса гансаараа. ( һара ба мүшэд )

1. Урдаһаа ерэһэн хүн хурьга, эшэгэ хэшэгтэй, хойноһоо ерэһэн хүн аарса, тараг хэшэгтэй.( хабар )

2. Арбан солдат арадаа мүльһэ үргэлөө.( хюмһан )

3. Аха дүү хоёр нэгэ бэһэтэй аад,бэе бэеэ харалсахагүй юм.( хоёр нюдэн )

4. Улаан буруу яһан хорёотой.( хэлэн )

5. Хуһан хашаа соо хула морин уяатай.( хэлэн )

6. Хүниинь хониёо мүргөө, хониниинь үхэрөө мүргөө, үхэрынь газараа мүргөө.( хүл, оймһон, гутал )

7. Амаараа эдеэд, гэзэгээрээ гаргаба.( харуул )

8. Ангайха аматай аад, эдихэ хоолойгүй.( хайша )

9. Газар доро гахай түрөө.( хартаабха )

10. Талада табхар хүнэг.( худаг )

11. Дэлхэй дээрэ үмхирхэгүй, уһан соо шэнгэхэгүй.( хөө )

12. Абын аргамжа эбхэжэ болохогүй ( харгы )

13. Бодоо һаа тэнгэридэ хүрэхэ һэм, хэбтээл хадаа хэбтэнэб.( харгы )

14. Тэнгэриин басаган түмэр мохи жажалаа.( хазаар )

15. Буланһаа бултагад гээб, буруу хараад, мэшэгэд гээб.( хулгана )

16. Хээр морин хэжэмтэй,хэжэм бүреэ сасагтай, сасаг бүреэ монсогтой, монсог бүреэ эдеэтэй.( хуша )

17. Хула морин хуһан хорёотой.( хэлэн )

18. Ууралбааяма хүйтэндэ урдаһаа дүрбэн хүн ерэбэ: хоёрынь дулаан дахатай, хоёрынь улаан нюсэгэн.( хоёр шэхэн хоёр эбэр )

19. Шабараар бариһан гэртэй, шарабтар улаан үбсүүтэй, хонгор зулгы аашатай

хорхой аляаһа эдилгэтэй.( хараасгай )

20. Багахан бэетэй, зөөлэн үһэтэй, наададаг, һүрэдэг, нажартаа суглуулһан һамарханаа

үбэлдөө эдидэг.( хэрмэн )

21. Бухал нүүлын басаган бухашында айлшалжа ерээд, булан соонь бултагад гээд,шолоохой соонь шоб гэжэ, шабар нүхөөр тэрьелшэбэ.( хулгана )

22. Хүн бэшэ аад, мэдэлтэй, нохой бэшэ аад, гэнжэтэй.( хармаанай час )

23. Манай хүбүүн түмэр мохи жажална.( хазаарай аман )

24.Өөдөө хараһан жиипуурга, уруугаа хараһан гуйбуурга, хоёр хурга багтахагүй жиипуурга.( хутага, хутагын гэр )

25. Галай хажууда галуу хүбүүн.( хабшаг )

26. Эреэн аад, бар бэшэ, эбэртэй аад, буха бэшэ.( хэдэгэнэ )

27. Саган нуурта хара галуун тамараа.( хөөрэжэ байһан һү шанагаар һамарха )

28. Дээрээ дэн шара, дунда дун сагаан, доронь дан хара.( хөөрэһэн һүнэй үрмэ, һүн тогооной хоёр )

29. Абын аргамжа эбхэжэ болохогүй, алтан газар гэшхэжэ болохогүй.( харгы, уһан )

30. Аса модон, сэхэ модон хом модон, хонин даахи.( хомууд )

31. Харгы дээрэ хамар амаа хөөдэһэн хара шдхэр.( хабшаг, хабшуур )

32. Урдаһаа ерэһэн айлшан уураг тараг хэшэгтэй, хойноһоо ерэһэн айлшан хони хурьгад хэшэгтэй.( хабар, намар )

33. Эдихэгүй аад, эрье хониной мяханда дуратай.( хутага )

34. Хазажа шадаха аад, залгиха хоолойгүй.( хайша )

35. Хүн бэшэ аад, хэлэтэй хүхюу хонгёо хоолойтой хүүгэд дуратай, дурагүйшье һаа, хэлэһэн үгэһөөнь гарадаггүй.( хонхо )

36. Хабтагай шулууе хахалжа ядааб.( хюмһан )

37Арбан сэрэг арадаа нюуртай, хорин сэрэг хойноо нюуртай.( хюмһан )

38. Хоёр хулгана урилдаад нэгэнииньшье урда гаранагүй.( хоёр хүл )

39. Хадада хатаһан мяхан.(хүйһэн)

40. Урдаһаа ерэһэн хүбүүн оморюу сагаан.( хэрмэн )

41. Хүзүүгүй тэмээн хүтэл дабаба.( харгы )

42. Талын табхар табан тээшээ харгытай.( худаг )

43. Таһалжа хэсэглэхэ аматай залгиха хоолойгүй.( хайша )

44. Далбагын басагад далан хургатай хурган бүридөө нэжээд пүүд хурабшаадхатай.( хюрөөгэй хибэдэһэн )

45. Гүйгөө, гүйгөө сулсаахан гүзөөгүй сулсаахан, ябаа, ябаа сулсаахан, яһагүйсулсаахан.( хартаабха )

46. Гэшүүһэн дээрэ шогшоохой.( хурганай бэһэлиг )

47. Хаамай үүдэн хаалгаатай.( хониной һүүл )

48. Хаан уулын оройдо саһан оробо, хайлахань бэрхэ, хасаг тэргын эбдэрбэл, бүтээхэнь бэрхэ.( хүнэй хүгшэрхэ саг )

49. Үргэгүй тэмээн үбhэ эдибэ. ( хайша )

50. Тала дунда табхансаг. ( хүйhэн )

51. Галба газар долёобо. ( хүрзэ )

1. Үүлэгүй бороо.( шүүдэр )

2. Абдар соо арбан сабшуур.( шүдэн )

3. Аянханой модон-арбаниинь дээшээ,арбаниинь доошоо.( шүдэн )

4. Гэрэй арада бухын тархи булаа һэм, буурал болотороо хараагүйб.( шэхэн )

5. Уулын сана туулайн хэбтэшэ.( шэхын хонхор )

6. Хадын хажууда хахад тэбшэ.( шэхэн )

7. Хадада жалжагы гутал.( шэхэн )

8. Шара буру шарахан гүзээтэй.( шасаргана )

9. Һарьдагта һарьмай дэгэл үлгөөтэй.( шэхэн )

10. Сагаадайнь сабшаад, саашань хаяа,хулганань худхаад, худагта хаяа.( шүдэн, хэлэн )

11. Хамаг юумэнһээ багахан аад, халуун далай соо тамардаг.( шанага )

12. Метр гэшхэдэлтэй, мянган сагаан дахуултай.( шандаганай мүр )

13. Шагнадагай һамган һайхан хүрьгэнтэй.( шэхэн һиихэ хоёр )

14. Һүн далай һүлд гэбэ, һүрхэй баатар даб гэбэ.( шонын малда орохо )

15. Эсэгын эхир хүбүүн бэе бэеэ харанагүй.( шэхэнүүд )

16. Нагаса аха найман хүлтэй найман хүлынь хоёр улатай.( шарга )

17. Таабариин эзэн таг охор, таһамал дээһээр хүлюулһэн охор, үльгэрын эзэн хээн охор, үерхэй дээһээр хүлюулһэн охор ( шоргоолзон )

18. Хадын хажууда хахархай тэбшэ ( шэхэн )

19. Уулагүй талада, уһагүй газарта, нэхэгүй ноён, шуһагүй байлдаан ( шатар )

20.Зундаа борохон, үбэлдөө сагаахан. ( шандаган )

21. Толгойн арада туулайн хэбтэшэ. ( шэлын хонхор )

22. Дундуураа нариихан Дүүдэй баатар, ажалһаа айхагүй алаг баатар. ( шоргоолзон )

23. Шугы соо шуумар хулгайшан. ( шоно )

1. Хүлгүй аад, гүйдэг, һабаргүй аад, абирдаг, далигүй аад,ниидэдэг,

буусагүй аад, нүүдэг.( үүлэн )

2. Хада руу харгааһа шэрээ.( үһэ һамнаха )

3. Гутаар гурбан аматай.( үмдэн )

4. Хоёрынь хэбтэнэ, хоёрыньбайна,табадахинь ябана, зургаадахинь хүтэлнэ.( үүдэн )

5. Сагаан үнеэн хэбтэн таргалаа.( үнэһэн )

6. Мүльүһэ соолоод, мүнгэ олооб.( үндэгэн )

7. Үүдэшьегүй, үрхэшьегүй, гэрээр дүүрэн хүн.( үгэрсэ )

8. Урдаа һэрээтэй, дундаа хүнэгтэй, хойноо ташууртай.( үнеэн )

9. Годи-боди гүйдэлтэй гоё шара дэгэлтэй.( үнэгэн )

10. Дэлхэй дээрэ хахадынь сагаан, хахадынь хара.( үдэр, һүни )

11. Улаан бургааһан, уруугаа ургаа.( үнеэнэй һүүл )

12. Сагаан буурын оройдо, саһан ороод, хайланагүй.( үһэнэй сайха )

13. Заан заадаба, замби түбиин амитан хуу хүдэлбэ.( үүрэй сайха )

14. Хадын саана ханхир гээ, халюун малгай ебхэс гээ.( үбһэ сабшаха )

15. Хорхоодойе хорин хүн мордохуулаа.( үмдэ үмдэхэ )

16. Дүрбэн галуун дүүеэд ерэбэ, дүрэтэ мэргэн тодоод абаба.( үнеэ һааха )

17. Оёдолгүй зүйдэл.( үхэрэй эреэн )

18. Хүлгүй аад, ябадаг, нюдэгүй аад, уйладаг.( үүлэн, бороо )

19. Хүүебэ, дүүебэ хүнхинэбэ, ханхинаба.( үнеэ һааха )

20. Тэнгэреэр тэмээн нүүбэ.( үүлэн )

21. Хии талын адууе хиибэн хүхэ тарааба.( үбһэ сабшаха )

22. Зуун адуун зогсоно, жороо һаарал сабшана, мянган адуун зогсоно, мадагар һаарал сабшана.( үбһэ сабшаха )

24. Баргажанай адуун баруун хойшоо бэлшэбэ.( үүлэн )

25.Тохомой шэнээн газарта тооложо барашагүй олон галун. ( үзэгүүд )

27. Мүр мүрөө мүшхэлсөө, мүнгэн дуугаа хаялсаа. ( үбһэ сабшаха )

1. Борбогорхон эшэгэн борбогоно борбогоноһоор таргална.( ээрсэг )

2. Эреэгшэ үнеэн эрьелдээ, эрьелдээ-таргалаа.( ээрсэг )

3. Тохир модондо саһан халдахагүй.( эбэр )

4. Аха дүү хоёр нюур нюураа харалсахагүй.( эмээлэй хоёр бүүргэ )

5. Нохойһоо набтар, моринһоо үндэр. ( эмээл )

6. Заанай толгой зантагар, зангаха дохихонь гайтай. ( экскаватор )

1. Хашаагай үүдэн нээлгээтэй.( ямаанай һүүл )

Источник

Видео

Ласточка - Хараасгай. Таабаринууд - ЗагадкиСкачать

Благопожелания на бурятском языкеСкачать

Кек поёт на бурятском языкеСкачать

В эфире радиостанции «Буряад FM» презентовали песню на бурятском языке «Замбуулин»Скачать

Мультфильм о Сагаалгане на бурятском языкеСкачать

Опрос жителей Улан-Удэ: говорите ли вы на бурятском языке? Ведущая русская, поэтому без претензийСкачать

БУРЯТСКИЙ ЯЗЫК // ЛЕКЦИЯ № 1 // Подробная фонетика, строим предложения, языки и психиатрияСкачать

листья желтые на бурятском языкеСкачать

Видео-поздравления, пожелания на бурятском языке от социальных партнеров ко Дню бурятского языкаСкачать

Ко Дню бурятского языка. Видеоруководство «Издания на бурятском языке в цифровом формате»Скачать