Жороо, тоолуур. Скорогорки, считалки
Жороо үгэеэ
Жороолуулая.
Уран үгэеэ
Урилдуулая.
Хурдан гэгшын
Хурса хэлэтэй болое.
Шэнхинэбэ, хонхинобо, жэнгинэбэ, жэргэмэл жэрьебэ
Хахираба, харьяба, шарьяба хадын хара хайр шулуун
Тоншобо тоншобо, тархяа үбдэбэ тэнэг тоншуул.
Донгодоо, донгодоо, онгодоо ороо.
Дарьби жарьби жальжагы гутал.
Һарьмай гутал һаршагануур
Жэрхэ жэрхээ,
юунһээ жэрхээб,
жэжэ юумэнһээ,
юрын юрьеэнһээ
Алгана һалганана,
Ялаагана ялаганана.
Зоодой, зоодой,
Зохид загаһан.
Жороо үгэеэ жороолуулжа,
Ульгам үгэеэ урилдуулжа,
Хурдан гэгшын хурса үгэтэй
Болохомнай, болохомнай
Хон – хонхохон
Хоер лонхохон.
Дон – донхохон
Долоон домбохон.
Таа, бү таа,
Тарган таршаа.
Заа, бү заа,
Заан газаа.
Олзо олоод эрэ тахяа –
Олон тахяагаа ооголоо.
Олоһон олзонь –
Ори ганса орооһон.
Эрбээхэй эрьелдээд,
Эгсэ дээшээ ниидэшоо.
Эржүүхэй эрьелдээд,
Эгсэ доошоо унашоо.
Хорло хорхойтоо,
Хэшэгтэ эшхэрээ,
Эрхэтэ эрхэлээ.
Хорло хотолзоо,
Хонгор хонгиргоо,
Холхой хорхойтоо.
— Маа, маа,маа, — гээд,
Маарана хурьган.
— Маа, маа, маа, – гээд,
Маамаагаа эринэ.
Малаан маадай
Маа, маа, маа-
Маараһаар мал
Болохол, болохол!
Эрхэлээ, эрхэлээ
Эшэгэн тэхэ.
Эшэгэй, эшэгэй,
Эшэгэй наадан.
Эбэр ургаа
Эшэгэн тэхэ.
Эшэгэй, эшэгэй,
Эшэгэй наадан.
Шон шогтоо,
Шоошмой уһандаа.
Шог шогтоо,
Шоро мяхандаа.
Толгой уруугаа
Тон гүүлэхэ,
Яһа уруугаа
Ян гүүлэхэ.
Тээ тэндэ
Арбан табан
Табан тарбаган.
Яагаа олон
Арбан табан
Тарган тарбаган бэ.
Дабаан дээрэ даха үгы,
Даха дээрээ хуяг үгы.
Талын табан
Тарган тарбаган.
Дэгэл дэрыгээ,
Гутал шоройгоо,
Сабхи сахиигаа.
Шарана, игаана
Шанга наран
Шанха дээрэм.
Эндэ тэндэ түс мүргэлдэбэл,
Эрье дээрэ мүргэлдэхэ гү?
Элһэн дээрэ мүргэлдэхэ гү?
Шаазгай шангаар
Шаханаба.
Эрбээхэй эрбэлзээ
Элһэн дээрэ хэбтээ.
Эрхэтэ эрхэлээ,
Эжыдээ эльбүүлээ.
Эреэн һайхан эрбээхэй
Энээгүүр тэрээгүүр
Эрбэлзээ,
Дэрбэлзээ.
Торхонь тос гээд,
Тоһониинь ялас гээ.
Тоһониинь ялас гээд,
Түйсэ руу бүмбэс гээ.
Саашаа – наашаа,
Дүүжэн – даажан.
Хойшоо – урагшаа,
Дүүжэн – даажан.
Дээшээ – доошоо,
Дүүжэн – даажан.
Иишээ – тиишээ,
Дүүжэн – даажан.
Зүүлжээ – баруулжаа,
Дүүжэн – даажан.
Һуугаа – бодоо,
Дүүжэн – даажан.
Тэмээн, тэмээн
Тэбэрюухэй.
Тэмээнэй хүбүүн
Табарюухай.
Иимэ һайхан
Хүхэгэр хүхэ,
Мухагар мундуу
Хүхигэр хүхэ тэхэ.
Арбаад гаран
Арбагар хасуури
Арадаа үргэлжэ,
Асарааб шамдаа.
Номоо татаад,
Ногоо будаад,
Долоон үнгын
Торго үгыт!
Видео:"Да" по-бурятскиСкачать
Бообо гэдэг эдеэ
Вова амтархан эдеэ.
Таабари таалсажа,
Табаралдая.
Хүхэгэр хүхэ,
Мухагар мундуу
Хүхэгэр хүхэ тэхэ.
Хүхэ буха,
Хүхэ буха
Хүйтэндэ хүлдөө.
Тээ тэндэ
Тарган табан
Тарбаган.
Оройн бороондо нороһон
Орео боро морин.
Жолоо дарахада,
жороо халтар.
Хэн хүүхэн бэ?
Хэрмэн, Булган,
Ногоолой, Нашан,
Хүхылэй, Гүхылэй.
Бишыхан дүүмни,
Дүүжэн – даажан.
Сэнгээ, хүхеэ,
Дүүжэн – даажан.
Талын тарбаган
Тарган тарбаган.
Тарбаган табараа
Табанһаа таһараа.
Галуун, галуун –
Гаа, гаа, гаа,
Галуун шангаар
Ганганаа.
Туу, бү туу,
Тулам дутуу.
Шуу, бү шуу,
Шуран бушуу.
Мүнгэн шанагын дуун,
Мүхэреэхэн аягын дуун.
Таб – таахан
Туяамнай заахан.
Би бэеэ бэелнэб,
Бидэнэр бэеэ бэеэлнэбди.
Зүүн уулын айл олон гү?
Баруун уулын айл олон гү?
Тэрэ хойно,
Гэрэй хойно,
Хори гаран
Хара галуун.
Арын тэрэ нуур,
Аргагүй томо нуур,
Хадын тэрэ нуур,
Аргагүй сэбэр нуур.
Холуур ниидээ хори гаран
Хун сагаан галуунууд.
Хойгуур гарахань гү?
Урдуур гарахань гү?
Абын толгой дээрэ
Ахын хара малгай.
Эжын хүл дээрэ
Эгэшын хара даха.
Хурдан хула морин
Хойгуур, урдуур жороолоо.
Нэгэ хүхэ мухар буха буруу,
Хоер хүхэ мухар буха буруу.
Арзагар халаахай,
Арбагар абаахай.
Нэгэ хүхэ мухар буха,
Хоер хүхэ мухар буха.
Хүхэ мухар тэхэ
Эндэ тэндэ тэс мүргэлдэбэ.
Арбан табан
Табан тарбаганай
Арбан гурбанайнь
Арһые абаарай.
Шара шубуу барибаб,
Шаран, шаран эдибэб.
Шард – шард гэтэрнь
Шарабаб, шанабаб.
Боро шубуу барибаб,
Борлуулан эдибэб.
Тээ хойно
Хори холо
Гаран шахуу
Талын тарган
табан тарган
Тарбаган байрлаа.
Таа, бү таа,
Тарган таршаа.
Заа, бү заа,
Заан газаа.
Эрбээхэй эрьелдээд,
Эгсэ дээшээ ниидээшоо.
Эржүүхэй эрьелдээд,
Эгсэ доошоо унашоо.
Борьбоёо борьбиишоһон
Борбилоо борьбодоод,
Борьбоһоонь барингүй
Борьбиишоһоор борьбиигооб.
Аржа – Буржа хаанай
Арза – бурза адуун соо
Аргамжа ураг арбагануулһан
Аргаша ургаша адуушан.
Дүүжэн, даажан
Дээшээ, доошоо.
Дүүжэн, даажан
Саашаа, наашаа.
Пэндүү пүмпүү
Түмпүү Тунтуу
Огсогор догсогор
Арбагар дарбагар
Ганир янир
Хандир яндир
Хаб нохой
Хаб хархан
хаб-хаб гээб
Хормой хазаад
таһа татаад
Талиин талиигаа
Хэн унгааб?
Хэрмэн жэрмэн
Доргон ёргон
Толи байса тос.
Барбаадай
Батан туудай
Тоохон тобшо
Толи байса
Бишихан шэгүүдэй
Жэргээ жэргээ
Жэргэмэл шубуухай
һабинаа һабинаа
һабинуур бороон
Бааг бааг
Баха гээ.
Гоог гоог
Галуун гээ
Гүүг гүүг
Гүхы гээ,
Гүхы бэшэ
Хүхы гээ.
Тоолуурнууд на бурятском языке
* * *
Yдэр бүхэндэ жаргалай һайханиие үзэжэ,
Yглөө бүхэндэ наранай һайханиие хаража,
Yреэлэй һайханиие ходо шагнажа,
Yндэр наһа наһалжа,
Yри хүүгэдтээ туһалжа,
Yетэн нүхэдтөө хүндэтэй,
Yнэр баян һуугыт даа!
* * *
Табин наһанайнгаа дабаан дээрэ
Таамнай гарабат.
Эрдэм, ажалай эршэ соогуур
Эрмэлзэжэ ерэбэт.
Уран һайхан буряад хэлэеэ
Ухаалан шэнжэлнэт.
Арад зонтоёо алхасаа нэгэдүүлэн,
Амжалтаарнь омогорхонот.
Алтан ойнтнай дабаан дээгүүр
Арюун наран туяарна.
Дабаанай саана үшөө дабаан,
Дайдын саана үргэн дайда –
Дабшажал ябыт даа урагшаа!
* * *
Табан үнгын сэсэгүүд
Тала газараа шэмэглэг,
Табин наһанай баяр
Танай наһа шэмэглэг.
Долоон үнгын һолонго
Добо талаяа шэмэглэг,
Далан наһанай жаргал
Танай наһа шэмэглэг.
Найман үнгын сэсэгүүд
Нарата талаяа шэмэглэг,
Наян наһанай баяр
Танай наһа шэмэглэг.
Зургаан үнгын сэсэгүүд
Зуһалан газараа шэмэглэг,
Зуун наһанай жаргал
Танай наһа шэмэглэг.
* * *
Хори гаран наһандаа
Хуби заяагаа холбоолди.
Yнгэрөөл олон жэлнүүд –
Yндэр набтар хүтэлнүүд.
Наһанай үндэр дабаанда
Нэгэ жэгдээр жүдхөөлди.
Зоной жиирээр ябажа,
Жаран наһаяа хүсэбэлши.
“Бүлын жаргал гээшэ
Бэе бэеэ хүлеэхэ” –
Нангин энэ һургаалые
Наһан соогоо сахяалди.
Эды олон жэлнүүд соо
Элдэб үенүүд үнгэрөө.
Хүндэ хүшэр сагуудшье
Хүрдэ шэнгеэр эрьелдээ.
Хорбоо юртэмсын хогоосони
Хоюуландаа үзөөбди, зүгөөр
Сэдьхэл гээшэ хомхой даа:
Саашань хүрөө гэхэгүйш.
Дуранай арюун дэльбэхэн
Дорюун хөөрхэн ашанараа
Дэлхэйн дэнзэ шэнгеэр
Дэмы бэшэ һананабди.
Али нэгэеэ орхижо,
Алтан дэлхэйһээ холодонгүй,
Ашанараа айл болготороо,
Амиды мэндэ ябаһайбди.
* * *
Баруун таладаа
Бурхан сахюусатай,
Зүүн таладаа
Зонхобо бурхантай,
Орой дээрээ
Одо заяатай,
Һүнэшэгүй һүлдэтэй,
Буурашагүй буянтай,
Даашагүй даллагатай,
Дабашагүй хэшэгтэй,
Тэнгэриһээ тэдхэмжэтэй,
Yлгэн дайдаһаа
Yргэмжэтэй
Ябахатнай болтогой!
* * *
Аха захатамнай хэтэдээ
Арадтаа хүндэтэй ябыт даа.
Зол заяатай, амар амгалан
Элүүр энхэ һуугыт даа!
Yтэлһэн тэмдэг шарайдаа
Yгыл зандаа һуугарайт.
Зугаатай, сэсэн ахамнай,
Зуугаадтай болотороо жаргаарайт!
Танайнгаа хэшэг буяниие эдлэжэ, һайхан абари зангыетнай, ухаатай зүбшэл заабаринуудыетнай сэгнэн хододоо ябадаг үхибүүдтнай ута наһа, удаан жаргал, элүүр мэндые хүсэнэ.
* * *
Газар дэлхэйдэ хүн бэеэ хүндэлжэ,
Ганса наһанай нангин ойгоо тэмдэглыт!
Yшөөл тэды һаруул һайхан жэлнүүды
Yри бэеын альган дээрэ үнгэргыт!
Ошоһон наһаяа шаналжа, гунигта абтангүй
Оршолон Замбиин бэлэг гэжэ сэгнэгты!
Алтан дэлхэйһээ үргэмжэтэй
Амар мэндэ, жаргал эдлэн һуугыт даа!
Һаруул бодолтой,
Һайхан һанаатай,
Сэсэн үгэтэй,
Сэбэр сэдьхэлтэй,
Наартай, зугаатай,
Налгай жаргалтай,
Элбэг баян,
Элүүр мэндэ,
Энхэ амгалан
Ажаһуухатнай болтогой.
* * *
Аба, эжы хоёройнгоо
Алтан шэнги һургаал дагажа,
Ашата хэрэгынь үргэлжэлүүлжэ,
Алдарта нэрыень нэрлүүлжэ,
Аха эгэшэнэрээ дахажа,
Арадаа дүүнэрээ дахуулжа,
Һайхан заншалаа золгуулан
Ябыт даа!
60 НАҺАНАЙ ОЙДО
Хүндэтэ манай эжымнай,
Хайрата һайхан теэбиимнай,
Хүрьһэтэ алтан дэлхэй дээрэ,
Хүхэ номин огторгой доро
Хүжэ шэнги агаараар амилжа,
Хүбүү, басагадаа,
Аша, гуша, зээнэрээ баясуулан,
Yшөөл олон жэлдэ
Хүл хүнгэн ябыт даа.
Yлгэн һайхан тоонто дайдадаа
Yлгын дууе шагнан тэнжээт.
Элдин дэлюун энхэ тайгадаа
Эрын соло эдлээт.
Ошоһон жэлнүүд эрьен ерэжэ,
Ойндотнай һэргэн дуулана.
Yндэр наһанай табсан
Yзэгдэжэл эхилбэ гээшэ ха.
Yзэһэн хараһанаа, ажалай соло
Yндэжэ ябаһан үхибүүдтээ
Yгэлэн хэлэжэ ябыт даа.
Зоной хэрэгтэ бэеэ үгөөлта,
Зориг түгэлдэр энэ хүрөөлта,
Хүндэ ажалһаа зүрхэ алдаагүйт,
Хүсөө гамнаагүйт, эсээ сусаагүйт.
Жара наһанай жаргалда хүрэбэт,
Жаргалтай хаһа танда ерэбэ.
Гол угаа дамжуулха,
Гуламта сахиха хүбүүдээрээ,
Уян нугархай,
Урин сэбэр басагадаараа
Омогорхожо, баярлажа,
Олон жэлдэ омог дорюун һуугыт даа.
«Эрдэм бэлиг – эрхим баян» – гэһэн
Элинсэгэймнай үгэ бии юм.
Арад зоной дунда ажалай үргэн замые
Алдар нэрэтэйгээр эдлээлта.
Мүнөөдэр, танайнгаа 60 наһанай ойн баярай үдэртэ,
Манай зүгһөө хэлэхэ үреэл иимэ байна:
Он жэлэй ошохо бүри
Омог дорюун зандаа,
Һара, жэлэй ошохо бүри
Һайхан сарюун зандаа,
Yдэр бүри жаргал үзэжэ,
Буянгаа эдлэжэ,
Yшөөл олон жэлнүүдтэ
Ара үбэрөөрөө, аша зээнэрээ тойруулан,
Сээжэ һонор, сэдьхэл арюун,
Ута наһатай, удаан жаргалтай
Һуухыетнай хүсэнэбди!
* * *
Жара наһанайтнай жабхаланта наран
Жалгын оройдо жарган мандаба –
Хэмжүүртэ жэлнүүдэй хэтын жаргал хэлбын эрьебэ.
Залуу нүхэдтөө дүршэлөө залгуулжа,
Залиршагүй мэндэ ябагты!
Ажалша зоной ажал хэрэгтэ
Анхарал золтой ажаһуугты!
* * *
Жороо мориной жолоо барижа,
Олон зоной ударидагша боложо,
Гараа холотороо ажал хэжэ,
Жаран наһанайнай жаргалда хүрэбэт.
Дэмбэрэлтэ һайхан энэ үдэрөөртнай
Доро дохин халуунаар амаршалаад,
Зудгүй газарта зуһажа,
Зоболонгүй газарта жаргажа,
Yри хүүгэдтээ үргүүлжэ,
Газаагаа гайгүй,
Гэртээ гэнэгүй
Yдэр бүри үнэтэй үгэ шагнажа,
Наранай толон соо
Наһанай үндэрые дабажа,
Ябахатнай болтогой!
* * *
Һүнэшэгүй һүлдэтэй,
Зайлашагүй заяатай,
Даашагүй далгатай,
Дабашагүй хэшэгтэй,
Буурашагүй буянтай,
Мүнхэ нэрэтэй,
Мүнгэн жолоотой
Ябахатнай болтогой!
– гэжэ үреэнэбди!
* * *
Хүрьһэтэ дэлхэйдэ
Хүн боложо түрөөд,
Хүмүүн бэеэ хүсөөд,
Хүлэгэй туруунһаа таһарангүй,
Хүнэй хүбүүдһээ дутангүй,
Һургуули һудар үсэдөөр үзэжэ,
Һураһанаа һургаал болгожо,
Дуулаһанаа дүршэл болгожо,
Альгаа холотороо,
Ажал хэжэ,
Хүлһөө гоожотороо,
Хүдэлмэри хэжэ,
Хүн бэеэ хүдэржөөлта.
Оролдожо ябаһыетнай
Олон зомнай сэгнэдэг.
Нэтэрүүгээр хүдэлһыетнай
Наһатайшуулнай дурдадаг.
Аглаг дэлхэйдэ
Түрэһэн үдэрөөртнай,
Жаран наһаартнай.
Амаршалаял даа танаа
Уг гарбалайнгаа
Ургахые харагты.
Yри бэеынгээ
Yнэржэхые харагты.
Yхэр малайнгаа
Yдэхые харагты,
Yлэһэн наһандаа
Yлзытэй ябагты.
Хүрьһэтэ алтан дэлхэй дээрэ,
Хүхэ мүнхэ огторгойн наран доро
Yри хүүгэдээ үргэжэ,
Yндэр наһатай болобот.
Сэсэг ногоон дайдадаа
Сэдьхэн дуулажа ябыт даа!
Аялга хонгёо энэ замдаа
Аятай зугаатай хододоо ябыт даа!
Буряад дуунайнгаа аялга
Баяртай золтой хододоо
Нүхэд, зонойнгоо дунда
Хүхюутэй дуулажа ябыт даа!
Харахада шарайтнай залуу зандаа,
Шандааһантнай шанга зандаа,
Нарата олон жэлнүүдтэ
Амар амгалан ажаһуугты!
Жаран жэлэй жаргал эдлэжэ,
Наян жэлэй найр үзэжэ ябагты!
* * *
Жаргалта 60 наһанайтнай
Жабхаланта түгэс ойгоортнай,
Дуран сэдьхэлэйнгээ оёорһоо
Доро дохин амаршалнабди.
Ажал дээрээ амжалтатай,
Арад зондоо суутай,
Хүдэлмэри дээрээ урагшатай,
Хүндэтэй солотой ябаналта.
Бэрхэтэй хүшэр жэлнүүдтэ,
Бэлигтэй зоригтой ажаллажа,
Түрэл нютагайнгаа байдалые,
Түбхинүүлэн арьбажуулалсаалта.
Арадай түлөө оролдоһонтнай,
Аша буян болохол,
Бүгэдын хэрэгтэ хабаадаһантнай
Буян хэшэг болохол.
Түлижэ байһан галтнай
Түмэн жэлдэ бадараг лэ,
Байрлажа һууһан гэртнай
Бадма сэсэгээр дэлгэрэг лэ.
Yргэн сагаан нютагтаа
Yри хүүгэдтээ үргүүлжэ,
Ута наһа наһалжа,
Удаан жаргажа һуухатнай болтогой!
65 НАҺАНАЙ ОЙДО
Жаргал түгэс мүнөөдэрэй оршомдо
Жаран табан наһанайтнай
Мүндэлһэниинь һайхан.
Сэсэгэй баглаашуу арюухан баяраар
Сэдьхэлэй оёорһоо амаршалнабди!
Наһанайтнай харгы зам
Найдамтай зохидоор зурыгаал,
Наһаараа хэһэн ажалдатнай
Талаан бэлигтнай тодороол!
Жаран табанайнгаа дабаае дабан,
Жаргал тэгшэ, үнэр баян ябаналта,
Урдатнай үшөөл олон дабаан бии.
Наһанайнгаа найдамтай нүхэртэй
Налайжа тэдэниие дабахалта!
Yглөө бүри наранай гарахые угтажа,
Yдэр бүри үреэлэй һайханиие дуулажа,
Yшөөл олон жэлдэ жарган
Ажаһуухыетнай үреэнэбди!
Yргэн дэлхэйһээ үргэмжэтэй,
Yндэр тэнгэриһээ үршөөлтэй,
Эртын наранһаа эмнэ абажа,
Эхэ газарһаа хүсэ абажа,
Гай гашалан үзэнгүй,
Гэр бүлэдөө жаргалтай,
Зээ гушануудаа хаража,
Сагай хүшэртэ дарагдангүй
Ажаһуухатнай болтогой!
Залуу гүлмэр наhандаа
Залхуурангуй оролдожо,
Оёдолшоной мэргэжэлы
Одоол өөрөө шудалаат.
Уран гарайтнай бэлиг
Угай танай шанар лэ,
Оёhон булган малгайнууд
Олон зонии шэмэглээ.
Аяа хайрата нүхэрөө
Альган дээрээ үргэжэ,
Далан табанайнь дабаае
Дабажа гараhан буянтайт.
Долоон үнгын һолонго
Добо талые шэмэглэг лэ,
Далан наһанай жаргал,
Танай наһа шэмэглэг лэ.
Yлзы һайхан нютагтаа
Аша зээнэрэйнгээ дунда
Сээжэ дүүрэн, сэнгүү
Сэдьхэл дүүрэн, золтой
Дуу домогтой,
Зугаа найртай,
Гасалан гашуудал үзэнгүй,
Хүл хүнгэн, амгалан тэнюун
Ажаһуухатнай болтогой!
Үреэлнүүд
Айлдаа амараг ябаарай,
Зондоо зохид ябаарай.
Дээрэһээшни бурхан татан ябаг,
Дороһоошни зон үргэн ябаг.
Буурал сагаан үһэн
Толгойдошни байг,
Буян сагаан наһан
Бэедэшни байг.
Аяндаа зөөлэн ябаарай,
Ашанартаа хүндэтэй ябаарай.
* * * *
Хоймороороо дүүрэн
Хоёр хушуун үри үдхэ,
Хотоороо дүүрэн
Табан хушуу мал үдхэ.
Зэлэ һунгама баян болоорой,
Зэргэ һунгама үнэр болоорой.
Үдэр бүри юрөөл баярые дуулажа байгаарай,
Һара бүри һайн заяа оршожо байгаарай.
Найман Намсарай мэтэ баян болоорой.
Найдан жүдэн мэтэ үнэр болоорой.
Хуһан сагаан ургаяа шэрэн ерээрэй,
Хун сагаан хонидоо хурайн ерээрэй,
Адуугаа танишагүй баян болоорой,
Ашаяа танишагүй үнэр болоорой.
Загалтнай хүсэжэ байг,
Заяантнай орожо байг!
Буга шэги ута наһатай,
Буха шэнги бүдүүн хүзүүтэй болоорой!
* ** *
Найдандал баян боло,
Намсарайдал үнэр боло.
Газартаа мүргэжэ, галбагай жарга.
Хүнэй хүбүүн богоһышни элээг,
Хүлэгэй хүбүүн сэргышни элээг.
Ута наһа наһала, удаан жаргал жарга.
Шулуугүй газарта бууса заһа,
Шоногүй газарта мал үдхэ.
Хада гэшхэбэб гэжэ, халюу гэшхэжэ ябаарай.
Бута гэшхэбэб гэжэ, булга гэшхэжэ ябаарай.
Атар газарай ногоондо адли халюуран жарга,
Арбан табан һарада адли галмайран жарга.
Боориһоо халтирхагүй туруу туруулэн жарга,
Бурханһаа алдуурхагүй нэрэ абан жарга.
Халуундаа һууха хүбүүтэй жаргаарай,
Хадамда ошохо басагантай жаргаарай.
Абаяа дахаха хүбүүтэй жаргаарай,
Эжыгээ дахаха басагатай жаргаарай!
*** *
Шаата сэмгэ
Барижа байгты!
Шалханаг хүбүү
Гаргажа байгты!
Можо сэмгэ
Залажа байгты!
Муяа хүбүү
Асаржа байгты!
*** *
Хүбүү гаргажа,
Хүдэһэ оёжо байгты!
Аха дүүгээ ялайлгажа,
Амитан зоноо баярлуулжа байгты!
*** *
Агтан мори унаһантнай
Агтын түрүү болоһой даа,
Албатай хүбүү бариһантнай
Абай түрүү болоһой даа.
*** *
Хүрин мори унаһантнай
Хүлэгэй түрүү болоһой даа,
Хүжүүн хүбүү бариһантнай
Хүнэй түрүү болоһой даа.
****
Сайдууд, түшэмэд, тайжанар,
Арад зон мүнхэ
Амар амгалан болтогой.
Үндэр мундаргайн хормойгоор,
Баргажан мүрэнэй хойгуур,
Хүлэг хурдан унагад
Бай буляалдан харайбат,
Табан эсэгэйн хүшэтэй хүбүүд
Хүшэ гарган барилдабат,
Мэргэн шадалта хүбүүд
Бай буляалдан харбабат.
Хартаганаата газараар харайлдажа,
Харгуй гарган ерэбэт,
Харанхуй һүниие
Гэгээрүүлэн ерэбэт,
Шэбэр газараар харайлдажа,
Шобхо тооһо татан ерэбэт,
Гэгээн сагаан үдэриие
Харанхуйлуулан ерэбэт,
Дүрбэн хара туруунһаан
Дүлэ гарасаран харайжа ерэгшэ,
Дүшэн сагаан шүдэнһээн
Гал сахилгаан харайжа ерэгшэ,
Боро азаргайн хүбүүн,
Борогшо гуунэй унаган.
Магнай дээрээ мэнзэтэй,
Ташаан дээрээ тамгата,
Хиидхүүр шэнгэн дэлһэтэй,
Шодом хара һүүлтэй,
Хоёр хурса шэхэтэй,
Түргэн түргэн харайхадашни
Тэбшын шэнээн дагнаһан
Эндэ тэндэ ооборлуулна,
Абалсан абалсан харайхадашни
Аянайн шэнээн дагнаһан
Эндэ тэндэ ооборлуулна,
Огторгойхоо бороон орог
Уулахаа манан гараг
Талахаа таряан ургаг
Шулуунхаа сэсэг бадараг лэ!
Үргэн дайдын хүрьхэн дээрэ
Үнэр ябаха болыт
Мандаха наранай туяан дор
Мэндэ ябаха болыт!
Дуулим таламнай сэсэглэжэ байг лэ!
Адуухан малнай атарлан бэлшэг лэ!
Уха голнай харьялжа байг лэ!
Тохо зөөхэй дэлбэржэ байг лэ!
Ой тайгамнай үтхэржэ байг лэ!
Ан гүрөөхэн удэжэ байг лэ!
Айл аймагнай амгалан хууг лэ!
Аба эжымнай энхэрэн яваг лэ!
Үргэн ногоон газар дээрэмнай
Үлзы тайбан байг лэ, мүнхэдөө
Үер толоноор үе мүнхэдөө
Үлгэн дэлхэймнай гэгээрхэй!
2. Аба эжын дайда аглаг тенюүн нютагнай
Аба эжын үреэлтэй
Аглаг тенюүн нютагнай
Ажалша бэрхэ зоноороо
Ашата орондоо суурхаг лэ!
Хабтагай хайхан тоонто нютагнай
Хагдаараашье, гандангүй байг лэ
Ханилхан хайратай нүхэртэйгөө
Хүгшэртэрөө жаргажа хуугты хододоо!
Үргэн хайхан тоонто нютагнай
Үбхээреешье гандангүй байг лэ
Үелхэн хайратай нүхэртээеэ
Үтэлтэрөө жаргажа хуугты хододоо!
Үтэхэн бодохон нютагаа
Үргэжэ хододоо ябаарай
Гарахан түрэхэн нютагаа
Харалсажа хододоо ябаарай!
Үбгэд хүгшэдөө хүндэлхэдөө
Үен аханайтнай бэлэг
Хүбүүд басагадные үргэхэдөө
Хүндэтэй эжы абанарай нэрэ!
Эжы абынгаа дайдада
Эзэн боложо хуугты
Энхэ заянда найдан
Этигэлтэй дуулж ябагты!
Баабайнгаа нютагта баян боложо
Эжынгээ нютагта эрхим боложо ябагты!
Үргэн сагаан нютагтаа
Үбгэн боложо жаргаарайгты!
Тэбхэр хайхан нютагтаа
Төөдэй боложо жаргаарайгты!
Гэгээн энэ дэлхэйдээ
Гэрэл татан ябагты
Ягаан энэ дэлхэйгээ
Ямба ёхоор эдлэгты!
Үбгэн хүнийе дүүгэй ёхоор хүндэлжэ
Үншэн хүнийе абын ёхоор хайрлагты!
Хамагай түлөөдэ оролдосо ехэтэй
Хангай дэлхэйдээ эзэн бологты!
Бий бэлэгтэй, дүүрэн хэшэгтэй
Саяан үндэр уулын оройдо
Наранай гэрэл сасархан мэтэ
Сэсэгтэ хайхан дэлхэй дээрэ
Наян үнгын сэсэг дэлгэрхэн мэтэ
Эжы абынга нютагта
Энхэ хайхан жаргаха болтогой!
Байгал номин далай шэнди
Оёорхоо тунгалаг
Бархан үндэр уула шэнди
Орьёлхоо тунгалаг
Буряадангаа гал гуламта
Бата бэеэр дэгжээгээд
Дааган мориёо хүүлдэжэ
Дархан солоёо нэрлүүлжэ ябаарайгты!
Найман тээшээ намаалжа
Наян тээшээ дэлгэржэ ябагты
Наран шэнди тунгалаг
Нажар шэнди налгай ябагты!
Аяндаа амар
Замдаа хайн ябажа
Хүрэхэ газартаа хүрэжэ
Ханахан хэргээ бүтээжэ
Ута наха нахалжа
Удаан жаргал эдэлжэ хууха болыт!
Айл зондоо хүндэтэй ябагты!
Аймаг соогоо суутай ябагты!
Ажал хүдэлнэри дөө урагшатай ябагты!
Сээжэ дүүрэн сэнгүүтэй
Сэтьхэл дүүрэн золтой ябагты!
Дуу домогтой
Зугаа найртай ябагты!
Холо ябабал мэндэеэ хүргэлсэн
Ойро ябабал орожо гаралсан
Элүүр энхэ, хайн хайхан
Ажал хүдэлмэриөөр
арад зондо хүндэтэй
Хүхюүн зугаатай ябагты!
Огторгой хүрэм
Омогтой ябагты
Ороноор дүүрэн
Нүхэдтэй ябагты!
Сэсэн бодолтой
Сэбэр байдалтай
Уран хургат ай
Урин аргатай жаргагты!
Уужам сэтьхэлтэй
Уута зугаатай
Үнэн нүхэдтэй
Үнэр дүүнэртэй хуугты!
Хүсэд хэсэлтэй
Үсэд хүсэтэй
Баян жаргалтай
Баян хэшэгтэй байгты!
Уреэлнууд. Благопожелания
Хүбүүндээ
Төөлэйгөөр хүндэлхэ хүбүүтэй боложо,
Түрөөр бууха басагатай боложо,
hахал сагаан баабай боложо,
hаншаг сагаан эжы болотороо hуугаарайгты!
Жороо мориной жолоо бариха,
Хатарша хээрын хазар бариха,
Олон зоной түрүү болохо
Арад зондоо хүндэтэй ябаха
Эрхим hайн хүбүүн болог!
Хурим турын үреэлнүүд
Урин дободоо гэрээ табижа,
Уужам таладаа малаа үдхэжэ,
Эртэ бодожо, орой унтажа,
Олон зоной ударидагша боложо,
Түмэн зоной түрүү боложо,
Ута наhатай, удаан жаргалтай ябагты!
Урда үргэн хормойетнай
Үри хүүгэдтнай гэшхэжэ байг,
Хойто үргэн хормойетнай
Хони ямаан гэшхэжэ байг!
Мүнхэ hайхан сэргыетнай
Мориной жолоо элээжэ байг,
Мүнхэ hайхан богоhыетнай,
Айлшад ходо элээжэ байг!
Наhатай зондо үреэл
Зудгүй газартаа зуhажа,
Зоболонгүй нютагтаа жаргажа,
Үри хуугэдтээ үргүүлжэ,
Дала хүрэжэ дарайжа,
Ная хүрэжэ налайжа ябаарайгты!
Хүхы шубуун донгодог,
Сэргэhээтнай хүлэг бү таhараг
Сэдьхэлhээтнай нүхэд бү таhараг
Алтан таряан амбар дүүрэг
Адуу малнай тала дүүрэг,
Округ соогоо суурхаг,
Шэлтэй хара хаягдажа
Соёл гэгээрэл хүгжэг.
Талые дүүрэн табан хушуун мал үдхэгты,
Хоёр хушуун үхибүүдые үдхэгты!
Ажалай Герой болоорой,
Арадтаа, засагтаа магтуулжа,
Алтан орденоор шагнуулаарай
Үдэр бүри үнэтэй үгэ шагнажа
hара бүри hайхан үгэ шагнажа,
Зондоо суутай ябахатнай болтогой!
Хүдөө тала нютагууднай
Хэзээдэшье гандахые бү мэдэг!
Тала, гүбээ нугануудшни
Таряагаараа долгилжо байг лэ!
hаали фермэ бүхэндэмнай
hүн далай салгидаг лэ!
hаалиша малша хүнүүднай
hанаа дүүрэн байг лэ!
Город тосхон hууринууднай
Гоё hайханаар hалбараг лэ
Түмэн залуу айлнууд
Түрэ хуримаар наяраг лэ!
Мүн турэл нютагтаа
Арад зондоо хандаhан
Уран хурса үреэлнүүд
Урма зориг түрүүлэг!
Бальжима Бортоева — педагог-библиотекарь «МБОУ Зуткулейская средняя обшеобразовательная школа»
Уран хун
Объявление
Архивы
Профиль
Помощь
На сайте Уран хүн (Талантливый человек), Пользователи (авторы) размещают литературные произведения и публикации в сети Интернет на русском, бурятском, монгольском языках на основании пользовательского соглашения и также иллюстрации и рисунки. Не разрешается публикация материалов, запрещенных законодательством РФ. Пользователь(автор), размещая на сайт, соглашается с политикой конфиденциальности данного сайта. Согласно правилам пользования сайтом, ответственность за содержание публикаций несут Пользователи(авторы).
Все права защищены и охраняются законом РФ. При цитировании и копировании материалов обязательна ссылка на сайт и авторов.
