Смешные басни на белорусском языке

Біяграфiя Творы Матэрыялы аб жыцці і дзейнасці Вершы, байкі Галерэя

Видео:Белорусский язык | Сможет ли русский понять?Скачать

Вершы, байкі

Крапіва

Я ў мастацкім агародзе
Толькі марная трава.
А якая? Смех, дый годзе:
Я — пякучка-крапіва.
Я расту вось тут пад плотам
I не так даўно ўзышла,
А ўжо многім абармотам
Рукі-ногі папякла.
Хто палез за агуркамі,
Хай той носіць пухіры —
Мяне голымі рукамі
Асцярожна, брат, бяры.
Хто сустрэўся быў са мною,
Дакрануўся раз ці два,
Дык той ведае ўжо, хто я:
Я — пякучка-крапіва.
1922 г.

Вол и авадзень
Байка

Гарачым летнім днём
Вол з ворыва вяртаўся.
Напрацаваўся, аж хістаўся.
За ім жа куча аваднёў
Ляцела роем.
Вядома тут, з якім настроем
Ісці мог Вол:
Глядзеў сярдзіта навакол,
Махаў хвастом, круціў рагамі
I біў па чэраве нагамі.
— А, сябар. Добры дзень! —
Сказаў лісліва Авадзень,
Усеўшыся Валу на спіну: —
Як я цябе люблю! Які ты мілы!
Цябе я, сябар, да магілы
Ніколі не пакіну.
Я ўсюды за цябе пайду —
Ў агонь, і ў нетру, і ў ваду.
Цяпер жа вось да стойла давяду.
Але чаму такі ты злосны?
— Адстань, пракляты крывапівец!
I без цябе мне млосна,
Цябе ж я ведаю, паршывец! —
Сказаў сярдзіта Вол ў адказ.
Патом
Хвастом
Па спіне — раз! —
Зваліўся той, як сноп, далоў.
——————————
Нямала ёсць павадыроў,
Якія любяць люд працоўны
За тое толькі, безумоўна,
Што любяць яго кроў.
Прамоў тых здрадніцкі-ўрачыстых
Даволі чулі мы і ад фашыстаў.
Але яны даждуцца дня —
Змахнуць і іх, як Авадня.
1923 г.

Дзве кумы

— Ну як жа, кумка, маецца? —
Кума ў кумы пытаецца.
— I не пытайся лепш, кума:
Цяпер жа, ведаеш сама,
Што дзень пражыў, то й дзякуй богу;
Не міла, кумка, нек нічога,
Нічога нек і не на ўме,—
Адказвае кума куме.
— Канчына свету, кажуць, блізка:
Вось, кажуць (чула ж, можа, й ты?), —
Радзіла чорта камуністка;
Ёсць рогі, хвост і капыты.
— Дык як не чуць? Я чула гэта,
Расказвала мне цётка Тэкля;
Казала, што за гэта лета
Чарцей было б тут, як у пекле,
Але таго бог не дапусціць —
Ён кару на людзей напусціць,
Тады народ увесь пагіне,
Мо толькі аднаго пакіне
На свеце бог ці двух, як Ноя.
Каб, здэцца, кумка, нас з табою.
— Хадзем маліцца хіба мы,
Каб бог грахі нам адпусціў,
Каб кары к нам не дапусціў,—
Сказалі разам дзве кумы.
Пайшлі ў царкву маліцца богу,
Таўкуць ілбамі аб падлогу,
Аж лоб трашчыць — лупцуюць цёткі,
Баяцца згінуць без пары.
А гэтым часам плеткары
Майструюць новыя ўжо плёткі —
Айцу «святому» заработкі.
1923 г.

Дзед і Баба
Байка

Ехаў Дзедка на кірмаш,
3 ім на возе — Баба.
Конік з выгляду — дарма,
Ды цягнуў ён слаба:
Меў не болей двух гадоў,
Як суседзі кажуць.
Баба ж тая — сем пудоў,
Сама меней, важыць.
Пад узгорак або ў гразь —
Конь насілу возьме.
Стала Баба памагаць.
Седзячы на возе.
Што ж, каню другі гадок.
Дык яна — за білы
Ды нагамі у перадок
Пхне, як мае сілы.
— Кінь, дурная, бо зганю! —
Дзед тут Бабе кажа. —
Ты паможаш так каню,
Як хваробе кашаль.
— Ах ты, ёлупень стары! —
Баба Дзеда лае. —
Стой жа тут, хоць ты згары!
Мне бяда малая.
Потым — гоп яна з калёс,
Селалядарогі,
Аканяякчортпанёс, —
Дзеўзялісяйногі!
Ва ўстановах часам ёсць
Вось такія ж «бабы»:
Здэцца, й робяць яны штось,
Але справы — слабы.
Ды такая не ўцячэ!
Скажам ёй нарэшце: —
Мо без вас было б лягчэй?
Паспрабуйце злезці!
1925 г.

Мандат
Байка

Аслу раз выдалі мандат,—
Няйначай, памылкова.
(Такія і ў людзей памылкі — не наўда,
Але аб іх пасля размова).
Ад шчасця гэтага ў Асла
Аж галава кругом пайшла,
I вылецеў з яе апошні розум —
Як п’яны стаў Асёл, хоць быў цвярозым:
Такога ўраз задаў разумнік тону,
Такога шуму нарабіў, такога звону,
Што не спрачаліся жывёлы ані крышку
I палічылі ўсе Асла за шышку.
— Ну й розум! Вось дык галава! —
Не раз гучалі хвалы словы.
Другі дык ледзь не цалаваў
Капыцікі асловы.
А «галава» з мандатам у паўметра
Стаіць над яслямі ў хляве:
Ніводнай думкі ў галаве —
Жуе сабе авёс, псуе сабе паветра.
Пры гэтым бедныя жывёлы
I чхнуць баяцца без дазволу.
Адзін вось толькі Лыска,
Калі Асла пабачыць блізка,
Заўсёды брэша: «Гаў-гуў-гуў!
Цярпець я дурня не магу!»
Ды Лыска той сядзеў на ланцугу.
Бывае іншы раз і з нашым братам,
Што галаву заменьваюць мандатам,
Ды мы справаджваем такіх аслоў
Без лішніх слоў.
1925 г.

Сука ў збане
Байка

Сцяпан і брат яго Васіль
Шнурок надоечы касілі.
А пацягаць касу да полудня ад ранку —
Не то што выпіць кавы шклянку
Ды павадзіць пяром па гэтай вось паперы,—
Змарыліся касцы без меры,
Аднак жа не даюць спакою косам —
Пракос праходзяць за пракосам.
А Фінця-сука ў халадку
Ляжыць, як пані, на баку
Пад вербалозавым кустом,
Памахвае сабе хвастом:
То пазяхне, то дрэмле зноў,
То ловіць мух, то скакуноў.
Ужо спаўдня, і ўжо касцу
Аж гоніць з голаду асцу.
Паклаўшы косы пад пракос
I ўцёршы лоб і потны нос,
Касцы падселі к кусту,
Дасталі з торбы хлеба лусту,
Збан малака ды кожны сваю лыжку
I пачалі сярбаць пакрышку.
А Фінця ім глядзела ў рот
(I ёй падцягвала жывот)
Ды прагавітымі вачыма
За лыжкаю сачыла,
Хвастом віляла і прасіла,
Але як не касіла,
То не пазвалі й да збана —
Апаражнілі ўдвух да дна.
Скурыўшы дзве «сабачых ножкі»,
Васіль прылёг на трошкі;
Сцяпана зноў жа сон змарыў
(Хоць ён, здаецца, не курыў),
А Фіцця гэтым часам
Даўно ў збане ўжо з мордай ласай,
Ды толькі ёй лізаць няміла,
Бо галаву ўшчаміла.
Яна й сюды, яна й туды,—
Ніяк не збыць ліхой бяды,
Хоць адракайся галавы,—
I стала выць.
Пакуль касцы праз сон пачулі тыя гукі,
Пакуль дасталі з гладыша,
Дык чуць не вылезла душа
У беднай сукі.
I, як агню, з тых дат яна
Баіцца кожнага збана.
——————————
Цераз мяжу і фабрыкант, і пан
Так сквапна шчэрацца на наш савецкі збан:
Гатовы праглынуць, не толькі палізаць,—
Так точаць іх пражэрства мукі,
Не ўпэўнены адно драпежніцкія сукі,
Ці з галавою вернуцца назад.
1925 г.

Тварам да вёскі

Поп Мацей, падлізнік боскі,
Павярнуць рашыў да вёскі
Тварам.
I ўжо месяц, як і сёння,
Сыпле казані з амбоні
З жарам.
Дзе памінкі ці радзінкі,
Ён, не трацячы гадзінкі,
Пеша,
Ўзяўшы ўсё сваё «начынне»,
Падаткнуўшы «аблачэнне»,
Чэша.
I на вёсцы ўжо ў Мацея
Аж лабэціна пацее
Часта:
Ён працуе шчыра й многа,
Не забылася каб бога
«Паства».
Пацяшае «верных» раем,
А «няверных» ён карае
«Адом».
Але чуць не ў кожнай хаце
Адварочваюцца к баці
Задам.
1925 г.

Далiкатныя парасяты
Байка

Няхай не слухае, каму не міла,
А я тут расказаць хачу,
Што ад людзей нядаўна чуў:
Як Цётка парасят карміла.
Не ведаю — у будні дзень ці ў свята,
Пусціла ў сенцы Цётка Парасяты,
Ім замяшала есці
Ды на хвілінку выйшла дзесьці.
Вярнулася яна і стала ля парога спужана:
Памыяў на падлозе лужына,
I цеста ўсё парыта,
I бруд кругом каля карыта.
Тут, раззлаваўшыся без меры,
Кабета адчыніла дзверы
Ды аблавухіх панічоў
Давай шалёстаць скарачом.
Калі ж наробяць яны піску!
Ну — рэжуць іх, няйначай.
На піск на той здалёк і зблізку
Набегла шмат радні свінячай,
I парасячы піск не чуцен у свінячым гудзе:
Наставіўшы хібы і папусціўшы пену,
На дзверы лезуць і на сцену.
Іх ледзьве адагналі людзі.
——————————
Дык вось, браткі,
Калі такія свінюкі
(А свінюкоў нямала ёсць па свеце)
Ды завядуцца ў сельсавеце
Ці ў кааператыве ў вас,—
Ганіце вон, на мой адказ.
1926 г.

Дыпламаваны баран
Байка

Ў адным сяле (не важна — дзе)
Хадзіў Баран у чарадзе.
Разумных бараноў наогул жа нямнога,
А гэты дык дурней дурнога —
Не пазнае сваіх варот:
Відаць, што галава слабая,
А лоб дык вось наадварот —
Такога не страчаў ніколі лба я:
Калі няма разумніка другога,
Пабіцца каб удвух,
Дык ён разгоніцца ды ў сцену — бух!
У іншага дык выскачыў бы й дух,
А ён — нічога,
І вось за дурасьць гэту
Яго вучоным раз празвалі нейк на сьмех,
А каб двара не перабег,
На шыю прывязалі мету:
— Вось, — кажуць, — і дыплом табе.
Што гэта за «дыплом «,
Баран — ні «мя «, ні «бэ «,
Аднак жа перад Кошкаю пачаў ён ганарыцца:
— А што ж ты думала, сястрыца!
Хіба мне пахваліцца няма чым?
Дыплом я заслужыў, здаецца ж, галавою,
І не раўняйся ты са мною.
Аб гэтым лепей памаўчы,
— Сказала яму Кошка.
— Каб ты быў разумнейшы трошка
Ды розумам раскінуць мог авечым,
То ўбачыў бы, што ганарыцца нечым,
Бо заслужыў ты свой дыплом
Не галавой, а лбом.
——————————
Другі баран — ні «бэ «, ні «мя «,
А любіць гучнае імя.
1926 г.

Мода
Байка

Якімсьці чынам, невядома,
З вар’яцкага шпіталя ці то дома
Ды збегла раз няшчасная кабета,
Якая з малых год
Была паклонніцаю мод
I розум страціла праз гэта.
Было, між іншым, лета.
Яна тут зараз цераз плот
I скокнула ў гарод
Ды, завязаўшы нек па-свойму хустку,
Давай тут прыбіраць старанна галаву:
Лісцё ўтыкае морквы і капусту,
I кроп, і іншую траву.
Пасля па вуліцы прайшла, як быццам каралева,
Хоць грудзі голыя і цела ўсё свіціцца,
Аж сэрца, гледзячы, сціскаецца ад жалю.
Аднак жа паабапал — справа, злева —
За ёю бегла разявак мо з трыццаць,
Галёкалі, іржалі.
I нават нейкія два франты,
Згубіўшы свой «шляхетны» сорам,
Таксама любаваліся уборам,
Хвалілі, што «пікантны».
А колькі модніцам-кабетам
Іх пахвала абыдзецца і грошай і турбот,
Няшчасныя не думалі аб гэтым.
Назаўтра ўжо ва ўсіх паклонніц мод,
Якія пераймаць заўсёды рады,
Дык не адзін заўважан быў распорак,
А ззаду й спераду — па сорак.
На галаве ж у іх не грады
I нават не гарод,
А проста — цэлае шматполле:
Бульбянік тут развесіў голле,
Там далей — іншы кораньплод;
На самай макаўцы ячмень
Пад вецярком сабе шумеў,
А далей сырадэля
Так міла белым тварыкам глядзела,
I роем навакол гулі
Двухногія чмялі.
——————————
Якія ж выведу я тут маралі?
Каб на галовах не аралі,
Заводзячы севазварот шматпольны?
Ды не, браткі, зусім
Яклапачусянеабгэтым,
Iбайкупрысвячаюўсім,
Хтослепамодзепакланіццаздольны:
Дзяўчатам ды кабетам,
А больш за ўсіх дык маладым паэтам.

Сава, асёл ды сонца
Байка

Сава лятала паначы,
З сабою птушкам смерць насіла,
Хаўтурны спеў ім пеючы,—
Сама там драла іх, сама ж і галасіла,
Ды так не ўбачыла, як нахапіўся дзень,
I Сонца яркага прамень
Да рэшты асляпіў ёй вочы.
Сава ўцячы тут хоча,
Ды толькі вось ляцець не можа,
А поблізу няма дупла нідзе.
Заплакала Сава ў бядзе —
Ну, хто ж Саве паможа?
На шчасце ёй тут лёс паслаў
Знаёмага Асла.
I кажа ён: — Не плач, сястрыца,
Ды надта не бядуй,—
З бяды мы вырабімся самі,
I Сонцу нам не прыйдзецца скарыцца:
Я вушы доўгія на Сонца навяду
I засланю яго вушамі.
Як цемра ўсю пакрые галу,
Як згіне прыкрае святло,
Дык ты й ляці сабе ў дупло
Тады памалу.
I наш Асёл за працу ўзяўся шчыра:
Як можна вушы свае шырай
Ён растапырыў, распрастаў
Iпроці Сонца стаў.
Калі ж налева глянуў коса —
Святла там яркая палоса.
Ён — гоп у левы бок.
Пасля глядзіць — святло і справа;
Тады назад ён — скок.
Нарэшцо бачыць — дрэнна справа:
Скакаў, скакаў і ўжо насілу ходзіць,
А Сонцу ўсё ніяк не шкодзіць,—
Ні каплі не памог Саве,
А вочы пасляпіў сабе.
I вось Аслу нарэшцо ясна стала:
Каб Сонца засланіць — вушэй асліных мала.
——————————
Вось гэту праўду едкіх слоў
Нясу, абураны, я на фашысцкіх соў
I іх заступнікаў-аслоў.
1927 г.

Ганарысты парсюк
Байка

Бывае праўда ў вочы коле.
Раз гнаў пастух свіней у поле.
АдзінвялізарныПарсюк,
Якіабегаўвёскуўсю,
Зараніцуабшнырыўзавуголле,
Цяпертакімеўвыглядважны,
Штоносанедастацьісажнем—
Вышэйзаўсіхёнсамсябелічыў,
Аштоўсамоганалычы,
Небачыўгэтага, аднак.
ІвосьадзінтутПадсвінак,
Якізаўважыўбрудраней,
Ікажа: —Дзядзечка, твойлычубрудзе!
Нязграбнагэтайміжсвіней,
Аштож, калізаўважацьлюдзі?
Парсюкнаставіўхіб, Парсюкраз’юшан:
—Церазцябеячырванецьпрымушан!
Такое мне сказаць асмеляцца ня многія,
Дык гэта ж — дэмагогія! —
Парсюк наш лаецца, не дараваць клянецца:
— І месца мокрага,— крычыць,— не застанецца!
Ты мой свінячы гонар закрануў!—
ІтакёнПадсвінакагрызянуў,
Штотойзасажняўпяцьадскочыў.
Парсюкненадтабыўахвочы
Глядзеццапраўдзеўвочы.
1927 г.

Мядзведзі
Байка

Паслухай вось, суседзе,
Што бацька мой расказваў мне.
Калісьці ў нашай старане
Вялося шмат мядзведзяў.
Цяпер-то рэдка тут яны,—
Згубілі войны ды аблавы,—
Тады ж па вёсках цыганы
Вадзілі іх дзеля забавы.
«Міхалка, дагары ляжы!
Міхалка, паскачы нам Юрку!
Міхалка, зараз пакажы,
Як баба крэхча на прымурку!»
Мядзведзь пакажа. Чаму не — уга!
Без меры жвавы наш Міхалка,
Бо ў носе кольца ланцуга,
А ў цыгана ж якая палка!
«Міхалка, казака танцуй!»
Панёс Міхась (бо давядзецца рэбрам).
Сапе Мядзведзь, звініць ланцуг,
Цыган паважна звоніць срэбрам.
Міхалка скача — пот ліе,
А Цыгану даход дае.
Хто тут — Мядзведзь, а хто — Цыган,
Што заграбае чыстаган,
Не цяжка дагадацца:
Вы гляньце цераз акіян —
На іх «свабоднае» мастацтва.
1927 г.

Жаба ў каляіне
Байка

Пагода — проста нібы дым,
У вёсцы рух, у вёсцы ўздым:
Упарта кліча сенажаць.
I ні старым, ні маладым
Тут некалі ляжаць.
Грабель мільганнем, звонам кос
Трымцяць лілёвыя прасторы,
I вось, нібы ў зялёным моры,
Плыве бухматы воз.
Далонню ўцёршы потны лоб,
Як паміж рыфаў, паміж коп
Лахматы капітан яго вядзе.
Ён важнасць твару надае
I, каб не стала, загадзе
Сваёй адзінай «конскай сіле»,
Якая й так напружвае ўсё жылле,
Ён пугай пары паддае.
Яно хоць «сілы» троха й шкода,
Ды некалі — стаіць пагода,
Аж смагне, ныючы, асірацелы куст.
А Жабе гэта не пад густ;
I сонца горш цяпер пячэ,
Скарэй і бусел напаткае,
I як яна тут ні ўцякае,
Як ні скача,
У цень нікуды не ўцячэ.
Ад крыўды Жаба ледзь не плача.
А ўсё двухногі гэты госць
З сваім вялізным возам!
Апанавала Жабу злосць,
I падказаў ёй жабін розум:
«Ага, ну-ну!
Ты пажыві яшчэ хвіліну,—
Вось толькі сяду ў каляіну,
Плячом пад кола таркану
I к чорту воз перавярну.
Тады — капут, і ты мяне не зловіш,
Бо галаву, напэўна, зломіш».
I — скок Жабоцька смела
Ды ў каляіну села.
Тут колам — хрась.
I кроў і гразь.
——————————
Пад кола, жаба, не падлазь.
——————————
Ці не такі ж і кожнай жабы лёс,
Што пнецца на хаду кульнуць савецкі воз?
1927 г.

Чорт
Байка

Кажух ляжыць, а дурань дрыжыць.
(Народная прыказка)
На свеце жыў Янук-сынок
У нейкіх Мамы й Таты;
Гадкоў яму было мо пяць.
Вось раз, калі куткі ахутаў змрок,
Бацькі уклалі хлопца спаць,
А самі выйшлі з хаты:
Каровы Матка падаіць,
А Бацька коні напаіць.
Але малому Януку
Вачэй ніяк не зводзіць сон,
Бо нешта чорнае ў кутку
На лаве ля красён
Убачыў раптам ён:
Касматае, з зялёнымі вачыма,
Дым чорны ў страха верне з ляпы
I з кіпцюрамі лапы.
Шавеліцца і крэкча страх, нібы падняцца цяжка.
Абмёр пад коўдраю хлапчына,
Пабеглі па плячах мурашкі,
I сталі валасы дубка
У небаракі Янука,
Аж зуб на зуб не пападзе.
Чуць не памёр наш блазан у бядзе,
Пакуль не ўчуў, што Бацька йдзе.
Тады з пасцелі — скок ды сам бягом адтуль.
— А татачка, вунь чорт! А міленькі, ратуй!
— Дзе чорт? Вось гэта? Ха-ха-ха!
Ну й дурань жа ты, Янка!
Свайго спужаўся кажуха.
А Янку трэсла ліхаманка.
——————————
Чытач чакае звыклае маралі?
Дык я ж пра тых — «у футарале»,
Што ў промнях сонца яснага
Баяцца ценю ўласнага.
1927 г.

Махальнік Іваноў
Байка

Таму ўжо будзе, мусіць, з год,
Вучэбную стральбу праходзіла пяхота.
Дык вось страляў аднойчы ўзвод
Ці, можа, нават рота.
А тут раптоўна Шэф вярхом аднекуль — шасць:
Цікава паглядзець, а як страляе часць?
Ці вока вернае, ці цвёрдая рука
Ў чырвонага стралка?
Зайгралі «пападзі»,
Гарыць чырвоны флаг.
Стралкі — на лінію. Ляглі ўсе па упорах.
Вось выстраліў адзін,
Вось разам — пах-пах-пах!
I лезе ў нос, і дражніць востры пах
(Калісьці Шэф таксама нюхаў порах).
Вось скончылі. Адбой.
Начальнікі здаволены стральбой:
Той тры папаў, той пяць.
Ахвота тут і Шэфу пастраляць.
Ён пяць патронаў у кішэнь,
Нагледзеў лепшую мішэнь,
Прылёгшы на упор,
I стрэльбу да пляча прыпёр.
Зажмурыў вока — бах! Пад носам землю ўзрыла.
Другі раз. Гэта ўбок завыла.
Яшчэ за імі тры,—
Усе «за малаком».
— Ах, чорт вас пабяры! —
Злуецца Шэф цішком.—
Хоць бы адну-папаў, а то скандал страшэнны!
Але махальнікі падходзяць да мішэні,
Давай яму махаць
(У іх быў добры нюх):
Дзве, тры, чатыры, пяць!
У самы, значыць, круг.
Шэф хоча вынікі другім праверыць разам,—
Махальнікаў назначыў зноў жа тых
I ўзяў патронаў. халастых.
Дык што ж вы думалі? — ніводнай не прамазаў.
Як далажыў махальнік Іваноў:
«У цэнтру самую ўсе пяць загналі зноў».
I дзіва дзіўнае было там цэлай часці,
Што можна з халастых ды «ўсе пяць куль» папасці.
А ваенком дык Іванова нават пахваліў:
— Ты, кажа, Іваноў, сапраўдны падхалім.
——————————
У падхалімаў так вядзецца век-вяком!
Ці б’е начальства ў цэль, ці шле «за малаком»,
Ды знойдуцца заўсёды Івановы,
Што памахаць яму гатовы.
1928 г.

Партызанская ноч

Золь асенняя, туман.
Шэпчуць жоўклыя лісты.
Ноч — сяброўка партызан,
Друг іх верны — лес густы.
Ціхі посвіст, лёгкі шорах,—
Цемра ночы ажыла.
Хай дрыжыць ад страху вораг,
Гэта смерць яго прыйшла.
1941 г.

Янка і Карла

Янка і Карла суседзі былі,
Ды розныя сцежкі іх змалку вялі:
Янка вучыўся жыццё будаваць,
Карла вучыўся людзей забіваць;
Янка насіў на руках мазалі,
Ў Карлы яны не ў пашане былі;
Янка асушваў абшары балот,
Карла, як сыч, паглядаў цераз плот;
У Янкі на багне пшаніца расла,
У Карлы ад прагнасці слінка цякла;
У Янкі ад працы дом поўны дабра,
I Карла тут рушыў, сказаўшы: «Пара».
У двор ён да Янкі ідзе напралом,
Зрывае замкі ўсе, ўрываецца ў дом.
Тут Янка насустрач: «Што робіш?! Пастой!»
А Карла адказвае: «Дом гэты мой».
Янка пярэчыць, а Карла сваё:
«I статак, і свіран, і збожжа — маё».
Тут Янка да жонкі: «Мо сплю гэта я?»
А Карла за жонку: «I баба мая».
Янка абураны: «Гэта ж разбой!»
А Карла за Янку: «I сам жа ты мой.
Горы варочаць ты ўмееш гарбом,
Будзеш нядрэнным нямецкім рабом».
А Янка: «Ніколі, ва векі вякоў!»
А Карла як суне у твар кулаком:
«На тое парадак у нас і прымус.
На тое я — немец, а ты — беларус.
За гонар яшчэ палічы для сябе,
Што буду сядзець я ў цябе на гарбе».
Ад слоў гэтых Янку аж кінула ў жар.
Уцёр рукавом ён скрываўлены твар,—
Ад крыўды і гневу нутро ўсё гарыць,
I болей ён з Карлам не стаў гаварыць,—
Як скінуў Янук апранаху з плячэй,
Як спляжыў ён Карлу між прагных вачэй:
«Мяне захацеў ты? Дык на ж вось, бандыт!»
I вылезлі вочы ў фашыста з арбіт,
I бразнуўся Карла, сказаўшы: «Капут!»
Вось гэтак наш Янка пазбыўся пакут.
1944 г.

Лётчык i Блыха
Байка

Збіраўся Лётчык у палёт
Цяжкі і небяспечны —
Па-пад тайгой адвечнай
З Масквы аж на Далёкі Ўсход
Хацеў рэкорд выдатны ён паставіць,
Каб авіяцыю савецкую праславіць.
Вось зборы, клопаты ды вывучэнне карт:
Пракласці трасу як,
калі прызначыць старт,
На колькі ўзяць харчоў, як лепей апрануцца
(Зімовы быў сезон).
I трэба ж тут Блысе паблізу апынуцца!
Не ўспеў наш Лётчык аглянуцца,
Як — скок Блыха ў яго камбінезон!
(Блыху занёс сюды не вецер,
А нейкі пёс — бульдог ці сетэр.)
Праз пару дзён,
Уранні,
На світанні,
Пад воплескі ды пажаданні
Узняўся ў неба наш Пiлот
З цяжкім, адказным грузам,
I вестку радыё панесла над Саюзам:
Герой адправіўся ў палёт!
Ляціць герой, а на працягу трасы
З ім думкамі заводы і калгасы:
Якая тоўшча хмар і сіла тых вятроў?
I сам ён ці здароў?
Мо пагражае хлопцу небяспека?
(Нам дораг лёс такога чалавека.)
А што ж рабіла там Блыха?
З героем і яна ляцела,
Ды толькі знаць аб гэтым не хацела.
Блысе палёт той — чапуха.
Ёй выбрацца хутчэй бы з кажуха,
Дарвацца да жывога цела.
З трывогаю заўважвае Пілот
На крылах лёд, —
Напружвае ўсе сілы ля штурвала,
Блысе ж і гора мала:
Яна ўжо за кашуляй, на спіне
То тут, то там, нібы жыгала,
Балюча тне.
Ах ты, плюгавае стварэнне!
Ды некалі Блыху ганяць:
Хутчэй бы самалёт узняць,
Пазбавіцца абледзянення.
Вышэй! Яшчэ вышэй!
Няма ў Пілота іншай мары,
Як вырвацца з праклятай хмары.
Вышэй! А кроў і з носа, і з вушэй,
I цела ўсё нібыта
Якімсьці волавам наліта,—
Патрэбен кісларод.
Прыкрыўшы маскай смаглы рот,
Герой працягвае палёт
I прабіваецца да сонца.
А дзесьці ўнізе там хвалюецца народ,
Узбуджаны бясконца:
Прыйшлі героя прывітаць,
Ды нешта доўга не відаць…
Ура! Ляціць! Абдымкі, музыка, прамовы,
Гарачыя, ад сэрца, словы,—
Народ героем горд:
Адолеўшы і ост, і норд,
Наперакор марозу, ветру,
Пакрыўшы тысячы суровых кіламетраў,
Паставіў новы ён рэкорд,
— Што, што? Мне гэта слухаць дзіўна! —
Затрапяталася Блыха. —
Які рэкорд? Вар’яты! Ха-ха-ха!
Я ж суткі цэлыя была з ім неадрыўна
На той жа ўсё спіне,
Дык пра палёт ляпей вядома мне:
Я, праўда, насмакталася ў ахвоту,
Але ж не бачыла ніякага палёту.
Дык што ж іх гэтак узняло?
Дзе гонару таго крыніцы?
Ўсяго ж маршруту ў нас было —
Ад каўняра да паясніцы.
——————————
Сям-там у нас такія блохі ёсць,
Што нашых поспехаў стараюцца не бачыць
I ўсё навыварат тлумачаць.
Такі мне ў крытыцы сустрэўся ягамосць.
Няздольны ахапіць савецкіх спраў вышыні,
Ён мераў нас на свой аршын блышыны.
Кузурак гэтых подленькая злосць,
Агідны іх смяшок слінявы Не апаганяць нашай славы,
Не зменшаць нашых перамог,
Ды ўсё ж ляпей пазбавіцца ад блох.
1949 г.

Источник

Видео:Шедевр рекламы белорусского языкаСкачать

Смешные басни на белорусском языке

Максім Танк (Яўген Іванавіч Скурко)
Жук і Сьлімак

Альгерд Абуховіч
1840-1905

ВАЎКАЛАКА

Чараўніца уракла:
Быў я колісь ваўкалакам,
Бегаў чортам ўздоўж сяла;
I к гавядам поўзаў ракам,
I людскую знаў гаворку,
I з сабакамі з надворку
Гаварыць я спосаб меў.
За гумном раз ціха сеў,
Ажно Лыска прыляцеў,—
Як на панскай службе стаў,
Па прыязні ён мне кажа:
«Кінь ты, куме, жытло ўражжа:
Цяпер марна прападаеш,
А ты ж гэткі спосаб знаеш:
Майму пану стань служыць,
Табе добра будзе быць».
«А ты дурню, думаў я:
Мне вярнуцца да сяла?
3 сваім панам і сялом
Задушыся ты калом,
Хоць галодзен — я свабодзен,
Гдзе мне цягне — там бягу,—
На свабодзе прападу,
А ў няволю — не пайду!
Буду вольным ваўкалакам,
Ты ж — на прывязі сабакам!»
1860-1861

Хоць які парадак дай,
Адно тое, братка, знай,
Што крутнёю ўсёй накруціш
I найлепшэ збаламуціш.
Льва-манарха Воўк прасіў,—
Каб вайтом яго зрабіў,
Бо Авечкі скрозь ў бязладдзі,
Вельмі шкодзяць ў панскім садзе,
Ды і самі прападаюць; Бо, як жыць, яны не знаюць.
I Ліса за ім прасіла
(Яе жонка Льва любіла),
Воўк з Лісіцаю звязаўся
I як можна так стараўся:
Дзе прасілі, дзе ўздыхнулі,
Дзе гасцінца падаткнулі,
Каб дабіцца да медалі.
I плацілі, і прасілі, і стагналі.
Леў прамовіў: «Ходзяць толкі,
Што Авец з’ядаюць Воўкі».
I сазваць сказаў народ
На звярыны вольны сход,
Паспытаць усіх звярат:
«Воўк ці добры, ці ён гад?»
Чыны важны ўсе прыйшлі,
Ўсё начальства тут было,
Ды прычыны не знайшлі,
Зла аб Воўку не чутно:
Пад судом ён, бач, не быў
I з начальствам добра жыў,
Дык медаль пан войт надзеў
На авечы цэльі хлеў.
А Авечкі што сказалі? —
Іх на сход зусім не звалі,
А ўпісана ў пратаколе,
Што «Авечкам дана воля».
1860-1861

Францішак Багушэвіч
1840-1900

ВОЎК І АВЕЧКА

Злаіў Воўк Ягнятка
І панёс жывое!
Плачуць сын і матка,
Як бабры, абое.
Воўк над маткай злітаваўся,
Як які аконам,
У аўчынку перабраўся
Ды ідзець з паклонам.
«Прыйшоў, — кажа, — я здалёчку
Разказаць пані Авечцы
Добру вестку аб сыночку, —
Як яму цяпер жывецца: —
Не пазнала б ты ні колі,
Такі стаў дасужы
І жывець сабе на волі,
Без бяды, без нужы.
Зубы вырасьлі з клыламі,
І адпалі рожкі.
Ножкі цяпер з кірцюрамі,
А хвост даўжэйшы трошкі.
І ўжо Воўка не баіцца,
Ў хлеў ніхто не гоне;
Мае чым абараніцца
І другіх бароне!
Прыдзі, імасць, да нас ў госці,
Справім сабе вечарынку:
Будзе мяса, будуць косці,
Будзем есць без адпачынку! » —
«Дзякуй, дзякуй, ягамосці,
За весці такія!
Няхай прыдзе сын у госці,
Пагляджу, ці вые?
Бо, кажуць, між вамі
Трэба выць ваўкамі.
Я ж па-воўчы не умею
Ні выць, ні есці, ні лгаць.
Ды скінь скуру, дабрадзею,
Бо зубкі відаць «.
————
Авечка, хоць дурная,
А воўка ж пазнае!
1891

Якуб Колас (Канстанцін Міхайлавіч Міцкевіч)
1882-1956

ПАН І РЭЧКА

Калі проці робіць будзеш
І зачэпіш закон божы,
Між людзямі ты нягожы,
Сам сабе ты напаскудзіш.

Быў праціўны пан на свеце:
Як упрэцца ён у чым,
Хоць сто баб туды зганеце,
Дык паставіць на сваім.
Ўздумаў рэчку пан спыніць,
Мужыкоў луг затапіць.
«Ой, нядобра, пане робіш!
Ці ж у пана нос прыбудзе,
Як мужык без хлеба будзе,
Як дабро яго затопіш?
Дый то, пане, чалавеку
Трудна рэчку утрымаць,
Ёй жа бог сказаў адвеку,
Дзе ваду сваю зліваць.
І цячэ яна, як знае,
Няхай пан ёй не мяшае! »
Не паслухаў: склікаў ўсіх ён батракоў,
Наваліў у рэчку дроў,
Зрабіў гатку, і не знайся,
І пайшоў сабе ён спаць.
Пане, пане! Прычынайся;
Стаў дождж гатку размываць!
Як усталі ўночы хмары!
Дождж, маланка, навальніца!
Бегаў пан, як на пажары,
І на гатку сеў, дурніца!
Аж народ з яго смяецца.
А вада калі напрэцца!
Зашумела, загуляла
І, як бура, загула, —
Гатку з панам разламала,
К чорту пана панясла!
1905

МУЖЫК I КЛЁПКІ

У мужыка была кадушка
Як надзіва
Служыла доўга, справядліва.
Прыйшла пара — згніла старушка:
Абруч рассохся, дно струхлела,—
Спакою, мусіць, захацела.
Мужык яе не шанаваў:
Яна ляжала
Дзе папала,
I дождж яе не раз змываў.
А клёпкі шчэ былі здаровы:
Уставіць дно, абруч даць новы —
Ізноў служыць яны гатовы.
I кажуць клёпкі мужыку:
— Хадзяін, помніш службу нашу?
У кадушкі сыпаў ты муку,
Ссыпаў авёс, муку на кашу.
Знімі ты з нас абруч трухлявы,
I дно устаў ты нам другое,
I выкінь к чорту круг дзіравы!
— Ды гэта бунт, ці што такое?!
Катора з вас тут зразумнела?
Абруч з іх зняць! Не ваша дзела!
Ды чорт вас потым пасартуе!
(ПІто больш крычыць, дык больш сярдуе.)
Кадушку сам мужык стаў ладзіць.
Узяў сякеру, клін дубовы,
Прынёс абруч ён, праўда, новы —
На абруч — абруч ён садзіць,
Каб потым дно дастаць смялей.
Абруч узгоніць —дна не выне,
Дно дастане — абруч скіне,
Ну, як мыш, ўспацеў Андрэй.
— Хадзяін! — клёпкі моляць,
— Клікні бондара сюды;
Годзе нас ты ўжо няволіць —
Б’еш абухам не туды.
Прыйшоў і бондар, смела ўзяўся.
— Памалу, рыла! Як ты б’еш?
Мужык на двор весь раскрычаўся:
— Нашто абруч ты дастаеш?!
I давай яны сварыцца.
Майстра вон прагнаў мужык.
Зноў давай ён сам трудзіцца —
К рабоце, блага, ён прывык.
Работа простая, здаецца,
А мужык над ёю б’ецца.
1905

У пастуха было у стадзе
Большн за тысячу авец,
I трымаў ён іх ў аградзе,
Дзе рос адзін мох і сівец.

Авечкі часта галадалі,
Ягняткі дохлі маладыя.
Трыбухатыя, худыя
Авечкі ногі чуць цягалі.

А за парканам раслі травы,
Ішлі палі падрад у лавы,
Гай зялёны, лес чарнявы,
Рос і хвойнік маладнявы.

Авечкі ў дзіркі пазіралі
I слінкі, бедныя, глыталі.
Жыць далей так не стала сілы —
Трыбух сцягнула ім і жылы.

I што ж рабіць было ўжо стаду.
Вось бараны прыйшлі на раду.

Пабляялі тры гадзіны,
Трохі змялі сабе спіны
(Аж да бойкі тут дайшло).
А назаўтра, ўстаўшы рана,
Да свайго пайшлі Сцяпана
(Дзесяць штук усіх пайшло).
Сам пастух сядзеў у хаце,
Стрыг авечак, скуру дзёр,
Ды гуляў каля азёр,
I качаўся ў сенажаці.
Выйшаў ўперад, пакланіўся
Пастуху стары баран
I сказаў: «Вяльможны пан!
Ці на нас ты прагнявіўся,
Ці за што ты нас караеш,
Што ў загон нас заганяеш.
Б’юць падпаскі нас няшчадна,
Нас сабакамі шкуюць,
Дарма воўну нашу рвуць. »
Гаварыў ён доўга, складна,
Пастух слухаў усё да слова:
— Зробім,— кажа,— ўсё нанова:
Волю дам вам, небажаткі;
Будуць цешыцца ягняткі,
Вас не будуць болей біць,
Будзе што вам есці, піць.
Забляяла усё стада,
Скача з радасці грамада.
К пастуху прыйшлі падпаскі,
Сталі радзіцца яны,
Каб не страціць ў стадзе ласкі,
Каб маўчалі бараны.
Што ж, пусціць авец на волю?
Больш работы будзе ім:
Авец трудна пасвіць ў полі,
Як заманіш іх і чым?
Покі там яны судзілі,
Злосць напала на авец,
Бараны паркан пабілі,
Бачаць — кепскі тут канец.
Бягуць падпаекі, пастух з імі:
— Стойце, стойце! Усё дамо.
Скінем цяжкае ярмо.
— Эй, падпаскі! жэрдзе вымі!
Як пачула стада волю,
Дык давай гуляць па полю —
Па аўсе ды па ячмені.
Сціснуў палку пастух у жмені:
— Мы ж далі ім, што хацелі,
На зямлі ляжыць паркан,
А яны авёс паелі!
Кліч сабак сюды, Іван!

Як вам, хлопчыкі, здаецца:
Як я ў кадзь вады налью,
Клёпкі вон падастаю,
Дык вада ці астанецца?
1905

— Суседка, Чушачка мая!
Што ад Рабушкі чула я!
Вось ліханька яму,
Лісту Дубоваму таму!
І ўсё ж ён, гад, як ёсць
Пра вашу мосць,
І пра мяне, і пра другіх распісвае ў газеце!
Як цяжка жыць на свеце!
Звярыны шавінізм, звярыная і злосць.
Ну, толькі б падкусіць, псякрэў яго псякосць!
Падумайце, які блазнец:
Тутэйшасць нашую асмейвае ўканец!
Шуміць, як той завнец,
Што вяне летам у пракосе.
Такую прыкрасць слухаць давялося!
Прывёў мяне ў такое абурэньне.
Напішам хіба абвяржэньне?
— Суседка, мілая кума!
Такіх лістоў дубовых — цьма!
Калі зважаць на ўсю іх плявузготу,
То лепей ногі выпрастаць адразу каля плоту.
Але свіння, сапраўдная свіньня,
Ёсць перш за ўсё сурёзная жывёла.
Хватай кусок з-пад самага падола
І не зважай на крыкі варання —
Філосафам глядзі ты навакола,
І віду не кажы, што пішуць аб табе
І возяць палкаю па свінскаму гарбе —
Свіньня павінна быць свіннёю.
Хай лаюць, штурхаюць, таўкуць, —
Ёй гэта не абходзіць анічуць —
Абы па галаве не стукнулі даўбнёю.
1905

Падпечкам Баба кур дзяржала.
Прайшла зіма, вясна настала,—
Кудахчуць куры і сакочуць,
У дзверцы, бедныя, глядзяць.
А птушкі з выраю ляцяць;
На свет і куры нашы хочуць —
Чарвей і крошак пашукаць.
— Пусці ты, бабка, іх на волю! —
Суседкі кажуць Бабе той.—
Няхай пабегаюць па полі —
I цёпла ўжо, і мошак рой.
Падпечак Баба адчыніла
(А чапялу яна ўзяла).
Паверыў Певень — тыц ён рыла!
Па карку Баба так дала,
Што Пеўню вочы засланіла
I юха з Пеўня пацякла.
Пайшоў назад мой Певень збіты,
А куры хоць сабе й крычаць,
А ўсё за дзверцамі сядзяць,
Хоць тыя дзверцы і адкрыты.
1907

3 гары на ніз скаціўся жолуд;
Ў зямлі найшоў сабе прыпынак
(Быдлячы след — яго будынак).
Сцярпеў ён першы зімні холад.
Прайшло дзесяткаў пяць гадоў,
Разросся дуб на удзіўленне —
Глыбока ўніз пусціў карэнне.
Ні жары, ні халадоў,—
Нічога дуб той не баяўся
I год ад году разрастаўся.
У месцы тым, дзе дуб разросся,
Ляталі пчолы, матылёчкі.
Ад кветак імпат так і нёсся,
Як зоркі, іх блішчалі вочкі:
Якіх тут кветак ні было!
Цвілі фіялкі там вясною,
Чабор, румянак паласою
Бялеў над маткаю зямлёю.
А дуб расце, штогод таўсцее,
Набок ён лапы раскідае
I кветкам сонца закрывае,
А без сонца кветка млее,
У цяні яна ссыхае.
Доўга думаў дуб сукаты,
Як бы з свету кветкі звесці,
Каб не гуў тут чмель пракляты,
Каб не бегалі дзяўчаты
Вянкі ў свята з кветак плесці,
Каб і песень не спявалі,
Каб і птушкі не ляталі,
Ды не дасць ён рады кветкам:
Хоць за дубам не растуць,
А за поўвертня цвітуць
I гуляць к сабе завуць —
Добра з імі малым дзеткам.
Над дубам вецер злітаваўся:
Нанёс туды ён палыну,
Чартапалоху, драсяну.
Палын, як бачыш, разрастаўся
I кветкі бедныя глушыў.
Але пад старасць дуб загніў,
Ў яго жрале вядуцца совы,
Ў карэннях вуж найшоў прыют.
I глуха, і дзіка стала тут,
I не чутно людское мовы.

У тым краю, дзе свету мала,
Заўсёды гэтак і бывала:
ПІто ў пользу людзям, то таўчэцца,
А паскудства застаецца.
1907

Свабодны конь гуляў на волі,
I хвост, і грыву распусціў,
Іржаннем ён сваім будзіў
I лес стары, і чыста поле.

Убок прахожы стараніўся,
Яму дарогу уступаў.
Ад страху Рудзька прытуліўся
I толькі ціхенька брахаў.

Каня злавілі, прывязалі,
На вобруць, беднага, ўзялі,
Аборкай ногі абвілі
I борзды бег яго стрымалі.

3-за вугла вылазіць Рудзька:
— Гаў-гаў-гаў! — давай брахаць.
За хвост каня кусае цюцька —
Не адцягнуць, не адагнаць!

Малыя дзеці, што гулялі,
Дзівілісь многа і казалі
(Па дурнаце не разбіралі —
Дзіця малое, як ягня):
— А Рудзька дужшы за каня!
1907

Янка Купала(Іван Дамінікавіч Луцэвіч)
1882-1942

Аслова невуцтва не раз
Служыла дурням за паказ; —
Дык вось нарэшце узялі
Асла ў навуку аддалі
I сталі ўчыць яго чытаць,—
Вучылі нават і пісаць.
Асёл так шчыра ўчыцца ўмеў,
Што кніжкі ўсе, як сена, з’еў
I столькі гзтым скарыстаў,
Што горш убоістым ён стаў.

Людзям ёсць тут такі прымер
(Ёсць людзі на быдля манер):
Хоць колькі ні вучы асла,
Аслом ён будзе да канца.
1908

Лет шмат
Таму назад
Ігнат
Гарачынёй, здаецца,
Купаўся ў рэчцы.
I, як на грэх,
(Бадай, што заяц,
Паганец,
Сцежку перабег),
К адной з дзвюх ног
Прынадзіў п’явак трох.
Прыліплі, цягнуць, як мага,
Аж сохне, корчыцца нага.
Бяда! Ўжо кінуўся і сяк, і так,
Заціснуўшы кулак,
Да іхняй скуры небарак —
Яны ж каб дбалі:
Смокчуць далей.
«Э, годзе, кіньце ўжо даіць, сястрыцы,
Ці мала вам сваёй вадзіцы? —
I смех, і грэх, і стыд, скажу я,
Смактаці кроў чужую!» —
Так ім навучана ён талкуе,
I ў той жа час
(Не першы п’яўкам, відна, раз)
Пачуў адказ:
«Мае суседкі вінаваты»,—
Кіўнула з іх адна Ігнату,
Як ёсць уся ў бліскучых латах,
I пацягнула цёплы смок,
Аж колька ў крук згібала бок.
«Не мне, а гэным дзвюм крывёй
Жыць хочацца чужой»,—
Пачуў ён ад другой
Таўстой, таўстой,
Ды сёрб, ад першае ямчэй,
Даць мусіў з жыліны сваей.
«Я? я так толькі, з дабраты,
А вось за тых вазьміся ты!» —
3 чароду трэцяя хлюснула,
Найболей кемнага агулу,
I смагла, смагла смактанула.

Што далей там было,—
Да байкі не дайшло.
П’яўкі ж (ой, чорт недзе рад!),
Хоць дзён сышло — праходзіць шмат,
Жывуць як бы ні ў чым,—
А толькі, як даць раду ім,
Варожа ўсё Ігнат.
1909

Ці, летась, ці залетась, тут ці там —
Штось мне няўцям,
Ляшыў Мікіта
Жыта.
I, як на злосць, яму адну
Валы скрывілі баразну.
Вось ён і стаў (хоць добра йшлі ўсё лета)
Ім выгаварываці гэта:
«Я вас,— так кажа,— як магу
I сцерагу,
Сам недасплю,
А вас кармлю:
Трасяначкай зімою,
Улетку траўкай лугавою,
Штодня вадзіцы
Даю з крыніцы.
А вы што мне? — Бязбожна
Крыўляеце барозны,
Хоць і няможна
Ўсё такое».
Валы пад тое:
«Мы б мо і не крыўлялі,
Каб павадоў, ярма і пуг не зналі».
1910

«Я цэлы свет кармлю сабой,
Хоць век сама худой»,—
Так Саха хвалілася Валам,
Што ярмом
Яе цягнулі неяк днём.
«Напрасна імасць так гамоне,—
Валы яе спынілі,—
Каб мы цябе не валачылі,
Гніла б ты ў лесе і сягоння».

Неяк, стрэўшыся няўмысне,
Ястраб і лісіца з пеўнем
Пачалі яго прасіці,
Каб быў ласкаў ды што спеў ім.
— Ты,— так кажуць,— як мы чулі,
Маеш голас, бы жалейку;
Дык запей нам — мы заплацім,
Не паскупімся капейкай!
Певень выслухаў дый кажа;
Як прыстала ў яго стане:
— Ўсё гатоў вам спець, паночкі,
Нават. «вечна спачыванне!».
1913

Стаў даводзіць селяніну
Нехта нейкі ў чорным:
Як павінен быці ўслужным,
Згодлівым, пакорным.
— Бо і пчолы,— кажа ў чорным,—
Мёд гадуюць кветкі,
Ў згодзе з пчолкамі і трутні
П’юць той мёд, як дзеткі.
А сялянін тут пад тое
Буркнуў запытанне:
— Ну, а хто пчала, хто труцень —
Я ці ты, васпане?
1913

Пад гарою ў селяніна
Конь прыстаў дарэшты:
Бедны змучыўся, ні з месца,
Хоць яго зарэж ты!
Селянін ужо і ласкай:
«Но! Цягні, вашэця!
Бо інакш напішуць брыдка
Аб табе ў газеце. »
А яму конь: «Няхай пішуць,
Раз такой натуры,
Адно ты пакінь пісаці
На маёй жа скуры!»
1913

Груган, сустрэўшы Салаўя,
3 сваяцтвам лезці стаў к таму:
«Ты ж родны мне, як бачу я,—
Хадзі ж, як брата абдыму!
У нас з табой адзін фасон —
Як глюгі, крыллі і насы,
Птушына ў нас быццё і сон,
Птушыны маем галасы.
Дык што ж нам жыць так па сабе?
Прытом табою не гарджу,
Хоць я шмат большы ад цябе
I ў чорнай вопратцы хаджу».
«О, вельмі дзякую за чэсць! —
Адпеў Салоўка з-пад палян.—
Мо ў нас аднолькава і шэрсць,
А ўсё ж такі ты, брат,— груган!»
1914

Асёл, убачыўшы ў вадзе
У крынічнай свой асліны цень,
Здзівіўся, стаў, далей не йдзе,
Глядзіць ды думае, як пень.
Які тут чорт намаляваў
Мяне інакшым, як я ёсць?
Такія вушы падаваў,
Так пакрывіў на спіне косць!
I, каб сябе не аглядаць
Ды разагнаць сваю нуду,
Ён капытом давай мяшаць
3 гразёю чыстую ваду.
1914

Свінапас, злавіўшы здрадна
У сіло стрынатку,
Стаў чытаці ёй маралы —
(Меў таку ўжо ўхватку).
«Ты, пяюшка,— так ён кажа,-
Сорам мей і ўвагу:
Шмат не пей, не пей і мала,
Не дай з клеткі цягу!
Аб маім пастырскім чыне
Нат не думай брыдка,
А тым болей — мей шацунак
Над маёю світкай».
А стрынатка: «Ягамосцю!
Чым ты — знаю болей,
Дык пакінь свае маралы,
Мне дай толькі волю!»
1914

Максім Багдановіч
1891-1917

ВАРОНА І ЧЫЖ

Прыгода гэтая не так даўно была.
К Чыжу (а сілы ён, як ведама, не мае)
Варона падступае:
— Скажы, ці я падобна да Арла?
Тут бачыць Чыж — з Варонаю не жарты,
А ўласны хахалок чаго-небудзь ды варты.
— Зусім Арол, — адказвае Чыж
Вароне клятай з клёна.
— Ну то ж бо то! Глядзі ж! —
З ласкаваю гразьбою пракаркала Варона
І паляцела стуль далей.
Ўсё тое бачачы, здзівіўся Верабей:
— Браток! Ці ж ты вачэй не маеш.
Чыж, засаромеўшыся, так пачаў казаць:
— Я гэтым не зрабіў благога.
Дай бог Арла Варонай не называць;
Варону жа Арлом — нічога.
1915

Анатоль Дзаркач (Анатоль Рыгоравіч Зіміёнка)
1887-1937

ПАПРАВІЛА!
Праўдзівае здарэньне каля помніка Аляксандру II

Не цяпер — яшчэ Мікола
Быў царом, калі Сысой
Ў Мінск прывёз на продаж кола
І жанчыну ўзяў з сабой.

Ён хацеў саёй Альжбеце
Лад тутэйшы паказаць,
Бо не здарылась кабеце
За Паперню й кропку даць.

Зразу ім пашанцавала:
На Траецкай на гары
З возу ўсё і як папала —
Расхапалі гандляры.

Ўзяў Сысой наш паўкватэркі,
Кумпяка кавалак спёр
І каня свайго да Бэркі
Пастаяць завёў на двор.

Стуль, узяўшы ў рукі палку,
Што ляжала каля дроў,
У касьцёл цераз «Брахалку »
Ён кабеціну павёў.

Выйшла так у гэты тыдзень,
Як на хату камінар,
Ўжо залез на камень злыдзень —
Аляксандар-гасудар.

Мой Сысой ў вярсце без мілі
Не пазнаў — і жонцы — бразь!
«Вось дык пудала зрабілі,
Каб яго заела гразь! «

Скуль узяўся — як на тое —
Крук, апрануты ў шынэль,
І адразу — хап Сасоя
Кіпцюрамі за каршэль!

Дый крычыць ў абедзьве храпы:
«Што? На катаргу пара?
Як ты сьмееш, сівалапы,
Зьневажаць свайго цара?»

Жонка бачыць, што не сьмешкі,
Посьле будзе — хоць трубі!
І давай парсіць у плешкі:
«Мой паночак! Не губі!

Бачыш сам — якая справа:
Ён з нямудрай стараны
І ў дадатак, як халява
З бога старага, дурны!

Бо на мне — якое дзела?
Хай бы каменем ён стаў
І таму б ў кішках засела,
Хто яго тут збудаваў!

А яго язык — завала! —
Як той хвост у барана,
Колькі раз яму казала:
Не чапай, Сысой, г. а!»
1912

Кандрат Крапіва (Кандрат Кандратавіч Атраховіч)
Нар. 1896

Ў адным сяле (не важна — дзе)
Хадзіў Баран у чарадзе.
Разумных бараноў наогул жа нямнога,
А гэты дык дурней дурнога —
Не пазнае сваіх варот:
Відаць, што галава слабая,
А лоб дык вось наадварот —
Такога не страчаў ніколі лба я:
Калі няма разумніка другога,
Пабіцца каб удвух,
Дык ён разгоніцца ды ў сцену — бух!
У іншага дык выскачыў бы й дух,
А ён — нічога,
І вось за дурасьць гэту
Яго вучоным раз празвалі нейк на сьмех,
А каб двара не перабег,
На шыю прывязалі мету:
— Вось, — кажуць, — і дыплом табе.
Што гэта за «дыплом «, Баран — ні «мя «, ні «бэ «,
Аднак жа перад Кошкаю пачаў ён ганарыцца:
— А што ж ты думала, сястрыца!
Хіба мне пахваліцца няма чым?
Дыплом я заслужыў, здаецца ж, галавою,
І не раўнуйся ты са мною.
— Аб гэтым лепей памаўчы, —
Сказала яму Кошка. —
Каб ты разумнейшы трошка
Ды розумам раскінуць мог авечым,
То ўбачыў бы, што ганарыцца нечым,
Бо заслужыў ты свой дыплом
Не галавой, а лбом.
——————
Другі баран — ні «бэ «, ні «мя «,
А любіць гучнае імя.
1926

Ехаў Дзедка на кірмаш,
З ім на возе — Баба.
Конік з выгляду — дарма,
Ды цягнуў ён слаба:

Меў не болей двух гадоў,
Як суседзі кажуць.
Баба ж тая – сем пудоў,
Сама меней, важыць.

Пад узгорак або ў гразь —
Конь на сілу возьме.
Стала Баба памагаць.
Седзячы на возе.

— Кінь, дурная, бо зганю! —
Дзед тут Бабе кажа.—
Ты паможаш так каню,
Як хваробе кашаль.

— Ах ты, ёлупень стары! —
Баба Дзеда лае.—
Стой жа тут, хоць ты згары!
Мне бяда малая.

Потым — гоп яна з калёс,
Села ля дарогі,
А каня як чорт панёс, —
Дзе ўзяліся й ногі.

Ва ўстановах часам ёсьць
Вось такія ж «бабы » :
Здэцца, й робяць яны штось,
Але справы — слабы.

Ды такая не ўцячэ!
Скажам ёй нарэшце:
— Мо без вас было б лягчэй?
Паспрабуйце злезці!
1925

Аднойчы, неяк раз,
Цюлень з Жырафай падружыўся
І пабажыўся,
Што халасцяк і хоча з ёй ажаніцца.
Жырафа ж, — ведама, дурніца—
Цюленя ў хату прыняла,
Паіла,
І карміла,
І ключ ад шафы аддала.
Прыйшла дадому ўвечары Жырафа,—
Цюленя след прастыў,
І. што? —
Пустая шафа!
————
Мараль? Яна заўсёдачкі ў запасе,
Пішу яе я ўласнаручна:
Трымайце грошыкі ў ашчаднай касе —
Надзейна, выгадна і зручна!
1963

Максім Танк (Яўген Іванавіч Скурко)

Прыгожым летнім ранкам
На лузе за сялом
Сустрэўся Жук аднойчы
З рагатым Сьлімаком.

— Здарова! — Жук вітае.—
Куды, браток, ідзеш
І з ракавіну хатку
Нашто з сабой нясеш?

Абцёр Сьлімак пот з твару,
Гаворыць так Жуку:
— Нямала перажыць мне
Прыйшлося на вяку.

То сьпёка, та марозы,
Вятрыска або дождж,
То часам у дарозе
Захопіць раптам ноч,—

Шукай тады начлегу
Пад нейкім там кустом. —
Гавораць яны гэтак
Ды чуюць: грымнуў гром!

Ударыў дождж краплісты,
І Жук пабег шукаць
Дзе ў засені цяністай
Шырокага лістка,

Але на цэлым лузе
Няма страхі нідзе.
І мокры, ледзь жывы ён
Да Сьлімака брыдзе.

— Пусьці, браток, пагрэцца.
Змок дужа на лугу,
Насіць за гэта хатку
Табе дапамагу.

У ракавіне шчыльнай
Вандроўнікі сядзяць.
І нават дождж краплісты
Не можа іх дастаць.

Але мінулі хмары,
І сонца ўстала зноў,
Жук хату Сьлімакову
Пакінуў і пайшоў.

Забыўся пра нягоды,
І не на ўме Жуку,
Што абяцаў паднесьці
Ён хатку Сьлімаку.
1950

Вясной, на верхавіне клёна, пры гумне,
На баране,
Вазіўся Бусел і з галля і траў
Гняздо звіваў.
Адкуль вазьміся тут Варона,
Уселася і каркнула: — Крра-а! Крра-а!
На белым свеце не відаць дабра!
І дзе тыя законы?
Чым заслужыў ты, Бусел, дапамогі?
Вунь Гаспадар
Табе падрыхтаваў зайздросную сустрэчу,
Нібы між птушак ты якісьці цар,
Сам барану, ускінуўшы на плечы,
На вершаліну клёна завалок,
Каб ты, вярнуўшыся з-за мора,
З гняздом не ведаў гора!
А нас, Варон,
Ён заўсягды ад хаты
Гоніць вон,
Нібы мы не з такіх, як ты, крылатых.
Тут Бусел дзюбу дагары задраў,
Стаў на адной назе, праклекатаў:
— За тое нас шануе
Чалавек,
Што мы увесь бусьліны век
Жытло яго пільнуем,
Знішчаем розных гадаў.
А ад цябе карысьці ніякой няма,
Сцягнуць што-небудзь толькі рада.
І вэрхал узнімаеш ты дарма!
——————
Працуюць людзі дбала і натхнённа,
У кожнага здабытак ёсць і плён,
Ды сустракаюцца гарластыя Вароны —
Карысці не даюць, а узнімаюць звон!
1962

Не пешшу на кірмаш
За кропам,
А, бач, на караблі вакол Еўропы
Дзяцюк адправіўся ў ваяж!
Наведаў Рым, Венецыю, ў гандоле пракаціўся,
Вінца ў Афінах выпіў,
А ў Парыжы вустрыцамі закусіў,
І Амстэрдам, і Лондан скалясіў.
Нарэшце ў вёску заявіўся!
— Ну як? — сябры распытваць пачалі. —
Уражаньняў цікавых нахапаўся ты багата?
Ці хутка дагіне капіталізм пракляты?
Ці бачыў Калізей? І Елісейскія Палі?
Сабор Парыжскай Божай Маці?
Булонскі Лес?
— Ды што вы, браце!
Чаго б туды я лез?
Што там я страціў?
Падумаеш мне, Калізей і лес Булонскі!
Руін не бачыў? Ў лесе я не жыў?
Вось я часопіс падчапіў —
Якія здымкі! Бок японскі.
Чувіхі — камільфо! Ма-лін-ка!
Разанчыкі! Амурчыкі! Мімозы!
А позы!
Зірнеш — цячэ адразу слінка.
Вось гэта дзевы!
Смак!
Ім пазайздросьціць і прамаці Ева.
——————
Што зробіш? Езьдзіў за мяжу пашляк.
1965

Источник

🔍 Видео

Россияне читают (пытаются) фразы на белорусском языкеСкачать

Басня: Заяц и лев с матом (до слез, смешной, ржач, прикол, юмор, с матом, веселый)Скачать

Стихотворение "У лукоморья" на белорусском языке.Скачать

ПОУЧИТЕЛЬНАЯ басня про ВОЛКА 😂 Очень смешная рисованная история!!! 🔥Скачать

Свинка Пеппа на беларускай мове. Белорусский язык для маленькихСкачать

Белорусский язык | как говорят белорусыСкачать

Я свободен , на белорусскомСкачать

Как узнать белоруса? | Белорусский акцентСкачать

Мінчане спрабуюць растлумачыць беларускія словы / минчане объясняют белорусские словаСкачать

Смешные басни и стишки для взрослых)))Скачать

Слава Камiсаранка «Усё зразумела». Стэндап на беларускай мове.Скачать

Марш ★ ПРОЩАНИЕ СЛАВЯНКИ ★ на белорусском языке. Как бы смотрелся парад в Минске, если бы было так?Скачать

Мультфильм " У лукоморья..." на белорусском языкеСкачать

Чаму беларусы не размаўляюць па-беларуску?Скачать

Песняры - Паланэз (версия на белорусском языке)Скачать

Лукашенко на белорусском языке обратился к белорусам! || Премия "За духовное возрождение"Скачать

Басня Лебедь рак и щука, Крылов, развивающие мультики, видео для детейСкачать